Şüphesiz, 2021 yılı boyunca kripto sektöründeki en büyük trendlerden biri NFT’ler olmuştur. Blok zincirine dayalı koleksiyon ögeleri, sanat eserleri, GameFi varlıkları ve diğer sanal ögelerin fiyatları tavan yapmış, bu gelişmelere seyirci kalan çoğu kişinin kafasının karışmasına neden olmuştur. OKX Insights’ın bu kapsamlı incelemesinde, NFT fenomenine ve en başarılı koleksiyon ögelerinin değer önerilerine yakından bakacağız.
Öncelikle, NFT’leri değerli kılan şeyin ne olduğunu anlamaya çalışarak başlayalım. Tüm varlıklarda olduğu gibi, NFT’ler için de kıtlık önemli bir faktördür. Ancak hemen hemen her NFT’nin arzı sınırlı olsa da, bu durum tek başına bir koleksiyonun ortalama fiyatını yükseltmemektedir. Elit seviye NFT’lerin birkaç ortak noktası olduğu söylenebilir. Genellikle sektöre kazandırılan yenilikler sayesinde ortaya çıkan tarihsel önem, fayda unsuru kadar önemlidir.
Dikkatimizi blok zincirlerine çevirdiğimizde, belirli ağların NFT’lerinin diğerlerinden daha fazla rağbet görmesini sağlayan unsurlara dair sorular kafamızı kurcalıyor. Örneğin, merkeziyetsizlik düşündüğümüz kadar büyük bir role sahip midir? Bahsedilen diğer faktörler, bir projenin gelecekteki potansiyel talebine daha fazla katkıda bulunabilir mi?
NFT’leri Değerli Kılan Nedir?
NFT’lerin değer önerisinin merkezinde kıtlık yer alır. Sınırlı arza sahip bir varlık yüksek talep görüyorsa, fiyatı da yükselecektir. Bu duruma, kripto piyasasında varlıklar da dâhil olmak üzere tüm varlıklarda defalarca tanık olduk.
XRP , YFI’nin 1,09 milyar $’lık piyasa değerine karşılık yaklaşık 45 milyar $’lık toplam piyasa değerine sahip olduğundan, XRP’nin toplam talebinin YFI’den daha fazla olduğu açıktır. Yine de, XRP’nin dolaşımdaki yaklaşık 50 milyar coinlik arzı, onu 36.000’in biraz altında tokeni bulunan YFI’den çok daha bol hâle getrmektedir. Bu durum XRP ve YFI’nin fiyatına da yansımıştır; bu makalenin yazıldığı an itibarıyla XRP 1,00 $’ın altında seyir izlerken, YFI 30.000 $’ın üzerinde bir fiyattan işlem görüyor.
Ancak kıtlık, tek başına bir varlığa değer katmak için yeterli değildir; talep de çok önemli bir faktördür. Amatör bir sanatçı, nispeten düşük bir fiyata satsa bile, tek sürümü olan bir eseri için alıcı bulmakta zorlanabilir. Buna karşılık eleştirmenlerce beğenilen bir içerik üretici, her parçası binlerce dolara olmak üzere çok sayıda baskısını hiç zorlanmadan satabilir.
Kuşkusuz, bir sanat eserinin menşesi, sahip olduğu değere de katkıda bulunur. Buna NFT sektöründe de tanık olmaktayız. Tanınmış synth-pop müzisyeni Grimes, Şubat 2021’de kardeşi Mac Boucher ile iş birliği gerçekleştirerek NFT alanındaki çıkışını yapmıştı. Sanatçı buradan yapılan satışlarla yaklaşık 5,8 milyon $ civarında gelir elde etti . Eseri, türünün tek örneği çalışmalardan ve binlerce kopyası olan parçalardan oluşuyordu. Sonuçta ise, beklendiği üzere benzersiz parçalar açık artırmada daha fazla alıcı buldu ve eşsiz “Death of Old” eseri en yüksek fiyata satıldı. Öte yandan çok sayıda kopyası bulunan “Earth” ve “Mars” adlı eserler parça başına 7.500 $’dan alıcı buldu; ancak bu satış fiyatları, daha az tanınan sanatçıların “türünün tek örneği” eserlerinden bile daha yüksek olmuştu.
İnovasyonun Fiyatı
İnovasyon genellikle yüksek değeri de beraberinde getirir. Geleneksel sanat piyasasında, farklı sanatsal hareketlere ait en eski eserlere en yüksek değerler biçilmektedir. Chicago Üniversitesi’nden ekonomist ve sanat piyasası uzmanı David Galenson, Artsy.net ile röportajında şu ifadeleri söylemiştir:
“Diğer sanatçıların çalışmaları ve genel olarak kültür üzerinde en büyük etkiye sahip olan resimler sanat dünyasında saygın bir konuma erişir ve en yüksek fiyatlara satılır.”
Pablo Picasso’nun “Les Demoiselles d’Avignon” (Avignonlu Kızlar) adlı eseri, geniş kitlelerce ilk Kübist resim olarak kabul edilir ve bu akımın en iyi örneklerinden biri olarak görülebilir. Büyük bir yağlı boya tablosu olan bu eser, Picasso’nun artık ikonik hâle gelen soyut tarzıyla, bir Barcelona genelevinin çalışanlarını tasvir ediyor ve tahminî değeri yaklaşık 1,2 milyar $’dır. Öte yandan, muhtemelen güzel sanat çevreleri dışında daha ünlü olan, kışkırtıcı bir savaş karşıtı bildiri niteliğindeki “Guernica” adlı eserine sadece 200 milyon $ değer biçilmiştir .
İnovasyon, benzer şekilde NFT sektöründe de fiyatlar yönlendiren önemli bir faktör olarak karşımıza çıkıyor. En eski NFT çalışması örneği muhtemelen “Quantum” adlı bir parçadır. Kevin McCoy ve Anil Dash , basit bir sekizgen animasyonu tasarladı ve bu çalışmayı Mayıs 2014’te Namecoin blok zincirinde mint etti. New York merkezli müzayede evi Sotheby’s, Haziran 2021’de gerçekleştirdiği “Natively Digital: A Curated NFT Sale” adlı bir açık artırmada, bu çalışmayla birlikte blok zincirindeki diğer erken dönem sanat ve yaratıcılık örneklerini satışa sundu. Çalışma 1,47 milyon $’a satıldı.
Economic Times’a konuşan Sotheby’s çağdaş sanattan sorumlu başkan yardımcısı Max Moore, eserin değer önerisini şöyle açıklıyor:
“10 yıl sonra geriye dönüp baktığımızda, bu çalışmalar gerçekten de değerli hâle gelecek olursa, bu eser oldukça devrimci ve çok etkili bir şeyin başlangıcını temsil ve sembolize edebilir.”
Bu sektöre erken dönemlerinde atılan diğer yenilikçilerin ve trend belirleyicilerin eserleri de bugünün en yüksek fiyatlı NFT’leri arasında yer alıyor. Örnekler arasında Larva Labs’ın CryptoPunks ile Autoglyphs koleksiyonları, mint edenlerden esinlenilmiş Art Blocks koleksiyonları ve üretmeye davet eden daha yakın tarihli “Loot (for Adventurers)” sayılabilir. Bu projelerden her biri sektöre yenilik getirmiştir; en çok rağbet gören koleksiyonların fiyatları da bu durumu yansıtmaktadır.
OKX Insights, CryptoPunks’ın pikselleştirilmiş portrelerinin başlattığı yeniliği, profil resmi NFT’lerine adanmış yakın tarihli bir parçada araştırdı. Larva Labs’ın hedefi bu olmasa da, CryptoPunk’a sahip olan kullanıcılar çevrim içi bir kimlik, topluluk üyeliği ve sosyal nüfuz elde eder, hatta takma isimli kişiler arasındaki NFT anlaşmalarının aracılık sürecinde güvence sağlayabilir. Proje ayrıca, günümüzde NFT’ler için baskın biçim hâline gelen ERC-721 standardının tanımlanmasına yardımcı olması açısından tarihsel öneme sahiptir. Üstelik daha sonra yayınlanan birçok koleksiyon CryptoPunks’ın taslağına dayanmaktadır.
En nadir CryptoPunk’lar, kripto sektöründeki tarihsel önemleri ve popülerlikleri sayesinde rutin olarak 1 milyon $ üzerinde fiyatlara satılmaktadır . Şimdiye kadarki en yüksek değerli satış Sotheby’s müzayede evinin Natively Digital açık artırmasında yapılmıştır; maske takmış uzaylı bir punk içeren 7523 numaralı bu parça neredeyse 12 milyon $’a satılmıştır.
Autoglyphs ve Art Blocks koleksiyonları ise daha klasik sanatsal çalışmalardır, ancak bunlar blok zincirini kullanmaları bakımından yenilikçidir. Bu çalışmalar görsel açıdan oldukça farklı olsalar da, her ikisi de görüntülerini akıllı sözleşmeler aracılığıyla oluşturmaktadır. Ethereum üzerinde blok zinciriyle oluşturulan ilk sanat projesi olma iddiası taşıyan Autoglyphs, Nisan 2019 tarihine dayanmaktadır. Koleksiyonun bugüne kadarki en yüksek değerli satışı, 1 Eylül 2021’de 460 ETH’ye (veya yaklaşık 1,6 milyon $) satılan 463 numaralı Autoglyph olmuştur.
Öte yandan Art Blocks da benzer ama görsel açıdan daha çekici bir yaklaşım benimsiyor. Houston merkezli dijital sanatçı Erick Calderon (diğer adıyla Snowfro) tarafından oluşturulan Ethereum tabanlı üretken sanat platformu, dijital sanatçıları, mint edenlere özgü parçalar üretmek için kendi komut dosyalarını programlamaya davet ediyor. Projeyi çağdaşlarından ayıran nokta ise, alıcıların bir sanatçının koleksiyonundan her Art Blocks parçası mint edişinde, oluşacak sanat eserinin biçimini belirleyen rastgele ve benzersiz bir ifade üretilmesidir.
İlk Art Blocks serisinin adı Chromie Squiggle idi. Seride öne çıkan sanatçı, projenin kurucusu Snowfro’ydu. Bu koleksiyonda bugüne kadarki en yüksek değerli satış, 26 Eylül 2021’de 945 ETH’ye (veya yaklaşık 2,9 milyon $) satılan 4697 numaralı Chromie Squiggle olmuştur.
Ancak bugüne kadarki en yüksek fiyatlı Art Blocks satışı bir Chromie Squiggle değildir. Bu başarı Ringers koleksiyonuna, özellikle de Ekim 2021’in başlarında 2.100 ETH’ye (veya yaklaşık 7 milyon $) satılan 109 numaralı Ringers eserine aittir. Ringers’ın yaratıcısı, Art Blocks’un Küratörlük Kurulu üyesi de olan Kanadalı dijital sanatçı Dmitri Cherniak’tır.
Sektördeki diğer yenilikçilerle birlikte anılmaya değer bir başka NFT projesi de “Loot (for Adventurers)” koleksiyonudur. İçerik üretici Dom Hofmann, (X’te @dhof) bu koleksiyonunu Ağustos 2021’in sonlarında sessiz sedasız piyasaya sürdü. Hofmann, sadece “divine robe of power” (ilahi güç cübbesi) gibi isimlere sahip rastgele sekiz fantezi ögesinden oluşan bir listenin ekran görüntüsü ve bir Ethereum akıllı sözleşmesinin bağlantısıyla, topluluk oluşturmaya ilgi duyan herkese yaratıcılığını konuşturma fırsatı sunmuştur.
Bir web sitesi, X hesabı veya Discord sunucusu olmadan başlatılan Loot, sözleşmenin kendisi aracılığıyla ücretsiz olarak mint edilebilmekteydi. Görüntülerin, yol haritasının ve merkezî bir ekibin olmaması, Ethereum topluluğu içinde bir yaratıcılık dalgasına ilham vermişti. Bireyler hızla harekete geçerek iletişim kanalları kurdular ve farklı nitelikte türevsel çalışmalar piyasaya sürdüler.
Loot’un asıl yeniliği, kriptonun açık kaynaklı yapısıyla olan sinerjisidir. Topluluğun ilgisini çeken şey, proje geliştiricisinin tasarlamayı vadettikleri değil, kişileri üretmeye iten ilham unsurlarıydı. Tüm meta veriler zincir üzerinde olduğundan, projenin bileşenleri sonsuz sayıda kombinasyonla birleştirilebilir. Özünde bu proje, bir topluluk oyunu geliştirme girişiminde yer almak isteyen herkese açık bir davettir. Sanatçılar “koruyucu keten ayakkabılar” veya “aydınlanmayı temsil eden uzun kılıç” gibi eserler tasarlayabilir, yazarlar oyun evreninin hikâyesine katkıda bulunabilir, geliştiriciler ise koleksiyonu ve seçkin türevsel çalışmalarını yeni ya da mevcut oyunlara dâhil edebilir. İnovasyonun genellikle yüksek fiyatı da beraberinde getirdiğinin bir kanıtı olarak Loot, daha sadece bir aylık bir koleksiyonken 66.000 ETH’nin üzerinde işlem hacmi elde etti ve tek bir “çanta” için en yüksek satış bedeli 250 ETH oldu. Bu rakam ise o zamanki ETH fiyatı baz alındığında yaklaşık 950.000 $’a karşılık gelmektedir.
Kullanışlı NFT’ler
NFT sektöründeki tarihsel açıdan önemli yenilikçiler ve trend belirleyiciler en yüksek fiyat etiketlerini kendilerine çekme eğiliminde olsa da, her proje, topluluğunun projeyle ilişkili varlıkları değerli bulması için çığır açmak zorunda değildir. Örneğin hızla genişleyen GameFi sektörü, değiştirilemez tokenlere (NFT) hem fayda hem de kendilerinden önce gelen sanal ürünlerde bulunmayan bir işlevsellik katmaktadır.
Oyun içi ögeleri alıp satma fikri yeni ortaya çıkmamıştır. Metin tabanlı ve çok kullanıcılı, zindan tarzı ilk sanal dünyalar ve bunların ilham aldığı devasa çok oyunculu çevrim içi rol yapma oyunları, oyun içi ekonomilerin ortaya çıkışına tanıklık eden ilk oyunlardır. Günümüzde elbette, nadir ve türünün tek örneği olan oyun içi ögelerin yüz binlerce dolara satıldığı pek çok örnek mevcuttur. Ancak daha bol miktarda bulunan ve daha kullanışlı ögeler, oyuncuların biçtiği değere bağlı olarak, nadirlere kıyasla daha düşük de olsa gerçek dünyadakine benzer fiyatlara sahiptir.
Örneğin PlayerAuctions.com adresinde, 50 $’ın altında fiyatlandırılan pek çok World of Warcraft ürünü mevcuttur. Bir miktar Aethereal Meat (Uhrevî Et) satın almak muhtemelen size diğer oyuncuların gözünde nüfuz kazandırmayacaktır. Ancak bu dijital öge, karakterinizi bir süreliğine güçlendiren tariflerde kullanılabilir. Oyunda sağladığı bariz avantaj göz önüne alındığında, insanların bu tür ögeler için gerçek para ödemeye istekli olduğunu söyleyebiliriz.
Çoğu oyun içi ögenin sorunu, oyuncuların söz konusu ögeye asla gerçekten sahip olmamasıdır. Geleneksel çevrim içi oyunların tüm içeriği merkezî sunucularda barındırıldığından ve bunları kontrol edenler kendi fikrî mülkiyet haklarını korumak istediğinden, birlikte çalışılabilirlik oldukça sınırlıdır. Wolf-Fanged Fist (Kurt Dişli Yumruk) adlı öge size ait olabilir; ancak World of Warcraft’ın mevcut merkezî uygulaması altında, bu öge yalnızca oyunun kendisinde kullanışlıdır. Blizzard Entertainment’ın oyun için desteği durdurması hâlinde bu ögenin varlığı da ortadan kalkacaktır.
Bu sorunla bağlantılı bir diğer sorun ise ögelerin “zayıflatılmasıdır (nerfing)”. Bazı ögeler oyun geliştiricileri tarafından çok güçlü kabul edilir ve ilgili öge sahiplerine oyun sırasında haksız avantaj sağlar. Bu nedenle oyun şirketleri, bir ögenin niteliklerini düşürmeye ve böylelikle faydasını azaltmaya karar verebilir. Bu durum, oyunun dengeli olmasını sağlamak açısından oldukça olumludur. Ancak bir ögenin özellikle de güçlü olması nedeniyle, bu öge için ikincil piyasada yüklü miktarda ödeme yapmış olabilecek kişiler açısından bunun pek adil olduğu söylenemez.
Oyun NFT’leri ise, içinde kullanılmak üzere tasarlandıkları oyunlardan ve metaverse alanlarından bağımsız olarak var olurlar. Bu nedenle bu tür NFT’ler, potansiyel olarak diğer tüm blok zinciri tabanlı oyunlarla birlikte çalışabilir. Kripto cüzdanlarında saklanan NFT oyun içi ögelerine oyun geliştiricileri tarafından el konulamaz veya bu ögeler, oyundaki etkilerini azaltmak için zayıflatılamaz.
Oyun ortamı dışında çok daha fazla kalıcılığı ve faydası olan, en popüler oyunlara yönelik en nadir NFT ögeleri yakında eski muadillerinin fiyatlarını aşabilir. Hâlihazırda önemli GameFi varlık satışlarına tanıklık ettik. Örneğin, blok zinciri oyunlarından birkaç öge, karakter ve bölge 100.000 $ üzerinde bir fiyata satılmıştır .
Burada da, böylesi fiyatların birincil nedeni söz konusu varlıkların kıtlığıdır. Ancak sanal eşyaların sağladığı oyun avantajları da bu eşyalara değer katmaktadır. Bu yazının yazıldığı sırada, oyna kazan oyunu Axie Infinity’ye başlamak için gereken üç Axie, ikincil pazar yerinde yaklaşık 350 $’a alınabilmektedir. Axie‘ler özellikle nadir veya güçlü olmasa da bunların faydası, en az üç Axie’den oluşan bir takım olmadan oyunu oynayamayacağınız ve oyundan pasif gelir elde edemeyeceğiniz gerçeğinden kaynaklanmaktadır.
Diğer NFT projeleri, bireylerin değerli bulabileceği çevrim içi topluluklara erişim sağlamaktadır. Bunun bir örneği CyberKongz koleksiyonudur. CyberKongz ve ilgili projeler, ne sahip oldukları sanat tarzları ne de blok zinciri teknolojisini kullanmaları açısından özellikle yenilikçi değildir. Yine de bu projeler sahiplerine çeşitli avantajlar sağlıyor ve bu da ortalama fiyatlarının hızla yükselmesini sağlıyor.
Orijinal CyberKongz veya daha yeni piyasaya sürülen Baby CyberKongz sahipleri, Wall Street Kongz adlı özel bir Discord sunucusuna erişebilmektedir. Deneyimli NFT traderlarının gelişmekte olan projeleri tartıştığı yer olarak hızla ün kazanan sunucu, sektörün üst düzey al-sat ipuçları olarak gördüğü, genellikle önemli kârlar kazandıran tüyoların kaynağı (diğer adıyla “alfa”) olarak kabul ediliyor.
Genesis CyberKongz NFT’leri ayrıca, BANANA tokenleri biçiminde pasif gelir elde edilmesini sağlar. Tokenlerin ekosistem içinde çeşitli kullanım alanları vardır. Örneğin, Baby CyberKongz’un yetiştirilmesi bunlardan biridir. Bu tür bir fayda, bu yazının yazıldığı sırada yaklaşık 44 $’dan işlem gören BANANA için talep oluşturmaktadır. Öte yandan, OpenSea’deki orijinal bir Genesis Kong için taban fiyat yaklaşık 95 ETH (veya yaklaşık 285.000 $) olup, bu NFT’lerden birkaçı bu rakamın üzerinde fiyatlara satılmıştır .
Causeway Strategies’teki iş ortağımız ve aynı zamanda Bored Ape Yacht Club NFT’sinin gururlu sahibi olan Josh Ong, gelecekte değerini koruma olasılığı en yüksek olan projelerin ya tarihsel öneme sahip olduğuna ya da sahipleri için artan fayda sağladığına inanıyor. Ong, OKX Insights’a şunları söyledi:
“Uzun vadede değerini korumasını beklediğim projeler ya tarihsel açıdan önemli (Cryptopunks, Autoglyphs, Art Blocks Curated) ya da koleksiyonerleri için değer katmaya devam edecek sağlam ve kararlı ekiplere sahip (BAYC, Cool Cats, Tom Sachs Rocket Factory).”
Blok Zincirinin Kendisi Önemli mi?
Genel kanıya göre, bir NFT’nin uzun süreli değere sahip olması için gelecekte de varlığını sürdürmesi gerekir. Dolayısıyla bu NFT’nin en kalıcı blok zincirinde mint edilmesi gerekir. Ancak durum her zaman böyle değildir.
Muhtemelen ilk NFT olan “Quantum” örneğini ele alırsak, bazıları bu NFT’nin ilk olarak Namecoin blok zincirinde mint edildiğini hatırlayabilir. Namecoin’in tasarımı sayesinde bu parça, 36.000 bloktan sonra yakılarak blok zincirinden kaldırılmıştı. Namecoin hâlâ var olsa da “Quantum”, Sotheby’s açık artırma satışı için ERC-721 standardı kullanılarak Ethereum blok zincirinde yeniden oluşturulmuştu.
Kendini NFT arkeoloğu ve podcast yayıncısı olarak tanıtan Adam McBride‘a göre Ethereum, üstün ağ etkileri nedeniyle seçilmişti. Esasen, çok sayıda potansiyel alıcı ve satıcı varsa, bir satışın daha yüksek bir fiyatla gerçekleşmesi daha olasıdır. Öte yandan, alıcılar ve satıcılar en çok rağbet gören projelerin bulunduğu zincirlere yönelmektedir. Ethereum’un akıllı sözleşme sektöründe ilk hamle yapan zincir olarak tarihsel önemi ve desteklediği çığır açıcı projeler göz önüne alındığında, bu ağ en yüksek değerli NFT satışlarının yapıldığı yer olmayı sürdürür.
McBride, OKX Insights’a şunları söyledi:
“Ağın etkilerinin çok açık bir şekilde iş başında olduğunu görüyoruz. Satıcılar alıcıların olduğu yere gider, alıcılar da en iyi NFT’lerin olduğu yere gider. Bu, alternatif bir blok zincirinin yenmekte zorlanacağı verimli bir döngüdür.”
McBride daha sonra, başlangıçta Bitcoin 2. Katman ağı Counterparty’de mint edilen Rare Pepes örneğini verdi. Bu projenin ortalama fiyatları, NFT’lerinin bu yılın başlarında Emblem Vault aracılığıyla Ethereum ağına köprülenmesinin ardından yükselmişti.
“Emblem Vault‘un ve teknolojilerinin ortaya çıkışı, Rare Pepes sahiplerinin NFT’leri Bitcoin’den Ethereum’a getirmelerini sağladı. Birkaç ay önce yaklaşık 30 ETH’den işlem gören Pepe “Nakamoto Card” şu anda OpenSea’de 180 ETH değerindedir.”
Ong, dayanak ağ etkilerinin bir projeye değer katmada önemli olduğunu kabul ediyor. Ethereum’un ölçeklenebilirlik sorunlarını kabul eden Ong, OKX Insights’a şunları söyledi:
“Ethereum şu anda pek çok zorlukla karşı karşıya, ancak güçlü bir ağ etkisinden faydalanıyor. Daha fazla geliştirici ve koleksiyoncunun ilgisini çekebilmek için yan zincirlerin ve alternatiflerin popülerlik kazanması gerekecektir.”
Bu, Ethereum dışı blok zincirlerinin kendi yüksek değerli NFT’lerine sahip olamayacağı anlamına gelmemektedir. 1 Ekim 2021’de, en nadir Solana Monkey Business NFT’si 13.000’den fazla SOL tokenine (veya yaklaşık 2,1 milyon $) satıldı . Projenin, Solana zincirinde farklı nadirlikteki çeşitli özelliklere sahip 5.000 vesikalıktan oluşması nedeniyle bir nevi yenilikçi olduğu söylenebilse de, proje kanıtlanmış CryptoPunks formülünden çok uzaklaşmıyor. Bu nedenle, Solana Monkey Business fiyatlarının niş NFT-avatar sektöründeki orijinal Ethereum projesine meydan okuması pek olası görünmüyor.
En çok rağbet göre NFT’lere eşlik eden fiyat etiketleri göz önüne alındığında, koleksiyonların uzun ömürlülüğü tartışma konusu olabilir. Bir NFT’nin kalıcılığını belirleyen ana faktörlerden biri, üzerinde tutulduğu blok zincirinin merkeziyetsizliğidir. Tek bir kişiye veya kuruluşun, ağ doğrulayıcılarının büyük çoğunluğunu kontrol etmesi kolay olursa, zincirin geleceği büyük ölçüde bu kişi veya kuruluşun desteğine bağlı olur. Ancak blok zincirinin merkeziyetsiz yapısı, daha önce bahsettiğimiz diğer faktörlerden çok daha az önemli görünmektedir.
Dapper Labs’in, çok satan koleksiyon ürünü NBA Top Shot için oluşturduğu blok zinciri olan Flow örneğinde, merkezî bir ekip 82 doğrulama düğümünün en az 50’sini kontrol etmektedir . Yine de bu, Flow’a dayalı ürünlerin nispeten büyük satışlar yapmasını engellemedi. Şimdiye kadar satılan en pahalı “Efsanevi” (Legendary) Top Shot anı, Lebron James’in 2020 NBA Finalleri serisinde attığı bir smaçtır. Alıcı, Ağustos 2021’in sonunda bu parça için yaklaşık 230.000 $ ödemiştir. Bu fiyat, neredeyse 12 milyon $’lık rekor kıran CryptoPunk satışından önemli ölçüde daha düşük olsa da, bu parçanın tam 79 kopyası olduğunu hatırlatmak isteriz.
Satış olmaması ve piyasalardaki likidite yetersizliği, NFT fiyat keşfinin hızını sınırlayabilir. Yine de, en yüksek satış fiyatının yarısı dikkate alındığında bile, birbiriyle tamamen aynı 79 anın toplam değeri 9 milyon $’ı aşacaktır. Bu gibi rakamlar ve Flow zincirinin açık bir şekilde merkezîleşmesi göz önüne alındığında, merkeziyetsizliğin bir NFT’nin algılanan değerinde çok fazla ağırlığa sahip olduğunu söylemek zor olur.
NFT’nin Kazananları ve Kaybedenleri
Çığır açan teknolojilerin çoğunda olduğu gibi NFT sektörü de, gerçeklikten uzak olan mevcut piyasa koşullarından yararlanmayı uman binlerce fırsatçının ilgisini çekmiştir. Piyasa genellikle her yeni projeyi aceleyle mint etmeye meyilli olduğundan, bu projelerden birçoğunun zamanla önemsizleşeceği kesin gibi görünüyor.
İlgili teknolojinin benimsenmeye devam edeceğini varsayarsak, blok zinciri tarihinin gerçek bir parçasının (ör. “Quantum”, bir Art Blocks NFT’si veya CryptoPunk) değerini koruması ve potansiyel olarak artırması muhtemeldir.
Bununla birlikte, her gün mint edilen projelerin çoğu esasen yerleşik bir formülün kopyalarıdır. Bininci profil resmi yayınlandığında, 10.000 adetlik bir blok zinciri koleksiyon ögesinin pek fazla yenilik sunması beklenemez. Bu tür durumlarda bir projenin gelecekteki değeri, kurulan topluluğun gücünden ve üyeliğin sağladığı avantajlardan kaynaklanacaktır.
Bored Ape Yacht Club ve CyberKongz gibi projeler şu anda üyelere cazip fırsatlar sunuyor ve projelerin bugünkü fiyatları da bunu yansıtıyor. Bununla birlikte, yenilikçilik departmanında büyük ölçüde eksik olan bu projelerin fiyatları, topluluğun büyük bir kısmının ayrılması veya üyelik ödüllerinin bitmesi durumunda kesinlikle düşecektir.
Bu durum, gelecekte NFT inovasyonunun mümkün olmadığı anlamına gelmiyor. Yakın zamanda başlatılan “Loot (for Adventurers)” gibi projeler, yaratıcı geliştiricilerin bir topluluğun tutkusunu nasıl ateşleyebileceğini ve bunun yaratabileceği değeri ortaya koyuyor. Ancak NFT patlamasından en büyük kazancı elde etmeyi uman kişilerin, yenilikleri diğerlerinden önce tespit edebilmesi çok önemlidir. Genellikle kendinden önce gelen her şeyden radikal bir biçimde farklı olan gerçek yenilik, pek çok kişinin dikkatinden kaçar. CryptoPunks piyasaya sürüldüğünde, pek çok kişi blok zincirinde dijital sanat kavramına hâlâ şüpheyle yaklaşıyordu. Dört yıl ileri sardığımızda piyasa, bu konudaki şüphecileri defalarca haksız çıkarmıştır.
Benzer şekilde, NFT al-sat işlemlerinden önemli kârlar elde edemeyeceğiniz de söylenemez. Piyasanın coşkusu fiyatları hızla yukarı çekerek birçok kazanç fırsatı sunabilir. 2017’deki ICO çılgınlığı kurnaz yatırımcıları inanılmaz derecede zengin etmiştir; ancak çok daha fazla kişi, çantalarını çok uzun süre tutmaları nedeniyle kaybetmiştir. Çoğu tokenin fiyatı 2018 başındaki tüm zamanların en yüksek seviyelerine asla tekrar ulaşamadı, ancak en yenilikçi olanlar kripto ekosistemindeki en değerli merkeziyetsiz uygulamalar arasına girmiştir.
NFT’ler, her projenin gelecekte değer kazanmaya devam etmeyecek olması bakımından benzerdir. Ancak tokenlerin aksine, NFT’ler yüksek düzeyde likit değildir. Piyasa bir projenin aleyhine dönerse ve hiçbir alıcı kalmazsa, bu projenin yayınlanan NFT’lerinden birini satma şansı neredeyse anında sıfıra düşer. Dolayısıyla, faydası veya tarihsel önemi olmayan bir NFT için büyük paralar harcamak çok riskli bir girişimdir. Ortalık sakinleştiğinde ise, sadece çılgınlıktan para kazanmaya çalışan projelerin NFT’lerini tutanlar sonsuza dek bunu yapmak zorunda kalabilir.
OKX Insights; piyasa analizlerini, kapsamlı özellikleri ve kripto profesyonellerinin derlediği haberleri sunar.
