Blok zincirlerinin geliştirildiği günden bu yana, bu teknolojinin geleneksel bankacılıkta kullanılan teknolojilere kıyasla sayısız avantaj sağladığı açıkça görülmüştür. Uzun zaman almış olsa da finansal kurumlar sonunda bu teknolojiye önem vermeye başladı. Ancak blok zinciri teknolojisi, finansal teknoloji alanından çıkan devrim niteliğindeki tek teknoloji değil.
Kripto alanındaki birçok kişi, yönlendirilmiş döngüsüz grafik (DAG) teknolojisinin de devrim niteliğinde olduğunu düşünüyor. Birçok kişi bu teknolojinin blok zinciriyle ilişkili olduğunu düşünse de, DAG teknolojisi aslında kendine ait ve ayrı bir çözümdür. Hatta bazıları bu teknolojiyi blok zincirine bir alternatif olarak görmektedir. Bu rehberde DAG teknolojisinin ne olduğunu, nasıl çalıştığını ve blok zinciri teknolojisinden farklarını açıklayacağız.
Genel Bakış
DAG teknolojisi blok zincirinden daha hızlı ve daha ölçeklenebilir niteliktedir. Bunu blok oluşturma ve madencilik ihtiyaçlarını ortadan kaldırarak başarır.
DAG’lar, blok zincirlerinin aksine verimliliği artırmak ve enerji tüketimini azaltmak için işlemleri bağlantılı düğümler şeklinde yapılandırır.
Ayrıca blok zincirinin aksine, DAG’ların işlem ücretleri çok düşüktür veya hiç yoktur. Bu da DAG’lar mikro ödemeler için uygun hâle getirir.
DAG teknolojisi umut verici olsa da blok zincirinin yerini almayı hedeflemez fakat projelere bir alternatif sunar.
DAG’lar sahip olduğu avantajlara karşın merkezîleşme sorunları da dâhil olmak üzere bazı zorluklarla karşı karşıyadır ve henüz blok zinciri teknolojisinin yerini tamamen alabileceğini kanıtlamamıştır.
DAG ve Blok Zinciri Teknolojisi
Bir yönlendirilmiş döngüsüz grafik (DAG), bazı kripto paraların blok zinciri yerine kullandığı bir veri modelleme veya yapılandırma aracıdır. Bazılarının blok zincirinin yerine geçeceğine inandığı bu teknoloji genellikle “blok zinciri katili” olarak da bilinir. Ancak bunun gerçekten gerçekleşip gerçekleşmeyeceği henüz belli değil. Blok zinciri teknolojisi şu anda kripto para sektöründe kullanılan ana teknolojidir.
DAG Mimarisi
DAG mimarisi dairelere ve çizgilere dayanır. Her daire (köşe), ağa eklenmesi gereken faaliyetleri temsil eder. Her çizgi (kenar) ise işlemlerin onaylandığı sırayı temsil eder. Çizgiler yalnızca tek yönlüdür. Yönlendirilmiş döngüsüz grafik adı buradan gelir. DAG’lar yalnızca tek yönde ilerler. Köşeler kendi kendilerine döngü oluşturmadığı için döngüsüz yapıdadır.
DAG’lar kullanıcıların birden fazla değişken arasındaki ilişkileri gözlemlemesine olanak tanıdığı için, bu veri yapısı genellikle veri modelleme için kullanılır. Araştırmacılar değişkenlerin birbirini nasıl etkilediğini de belirleyebilirler. Elbette, kripto alanında da projelerin dağıtılmış bir kripto ağı üzerinde mutabakat elde etmesine yardımcı olabilir.
Ayrıca işlemlerin bloklar halinde toplanmadığını, birbirinin üzerine inşa edildiğini de belirtmek gerekir. Bu da blok zincirine kıyasla işlem hızını önemli ölçüde artırır.
DAG ve Blok Zinciri Arasındaki Fark Nedir?
DAG’lar ve blok zincirleri kripto sektöründe genellikle aynı rolü üstlenir. Ancak iki teknoloji arasında farklar vardır. Örneğin, DAG’lar blok zincirleri gibi blok oluşturmaz. Yukarıda belirtildiği gibi, işlemleri önceki işlemlerin üzerinde oluşturur.
DAG’lar, blokların aksine daireler ve çizgilerden oluşur. Bu nedenle, blok zincirleri bloklardan oluşmuş bir zincire benzerken DAG’lar grafiklere benzer.
DAG Teknolojisi Nasıl Çalışır?
DAG teknolojisinin nasıl çalıştığını açıklamak için yukarıda açıklanan noktaları özetlememiz yeterlidir. Daha önce de belirtildiği gibi, DAG tabanlı sistemler daireler ve çizgilerden oluşur. Her bir daire (veya köşe) bir işlemi temsil eder ve işlemler birbirinin üzerinde oluşturulur.
Bir kullanıcı işlem yapmak istediğinde, kendi işleminden önce gönderilmiş bir işlemi onaylaması gerekir. Sizinkinden önce gerçekleştirilen işlemlere “uç” denir. Uçlar onaylanmamış işlemlerdir, ancak kendi işleminizi göndermek için öncelikle uçları onaylamanız gerekir. Böylece sizin işleminiz yeni uç hâline gelecektir. Başka birinin kendi işlemini gerçekleştirmesi için bunu onaylaması gerekir. Bu şekilde topluluk işlem katmanları oluşturur ve sistem büyümeye devam eder.
DAG teknolojisi ayrıca çifte harcama yapmayı önleyen bir sisteme sahiptir. Düğümler eski işlemleri onayladıklarında, ilk işleme kadar tüm süreci değerlendirirler. Bunu yaparak bakiyenin yeterli olduğunu ve her şeyin düzgün olduğunu doğrulayabilirler.
Geçersiz bir yol izleyen kullanıcılar, kendi işlemlerinin göz ardı edilme riskiyle karşı karşıya kalır. İşlemleri meşru olsa bile, önceki işlemler nedeniyle bakiye kontrol edilmezse göz ardı edilebilir. Bu durum yalnızca, geçmiş işlemlerin meşru olmadığı durumlarda geçerli olur.
DAG Ne İçin Kullanılır?
DAG’lar öncelikle, blok zincirinden daha verimli bir şekilde işlem gerçekleştirmek için kullanılır. Bloklar olmadığından, işleme bağlı bekleme süresi yoktur. Bu da kullanıcıların istedikleri kadar çok işlem göndermelerine olanak tanır. Elbette, kullanıcılar yeni işleme geçmeden önce eskilerini doğrulamalıdır.
DAG’lar geleneksel madenciliğe dayanmadıkları için enerji açısından da verimli çalışırlar. PoW mutabakat algoritmasını kullanan blok zincirleri çok fazla güç gerektirir. Bu arada, DAG kullanan kripto paralar PoW mutabakat algoritmasına gereksinim duymaya devam eder fakat yalnızca çok küçük bir miktar tüketir.
DAG’lar ayrıca mikro ödemeleri işlemek için de çok faydalı olabilir. Bir dağıtık defter olan blok zincirleri, mikro ödemelerde zorluk yaşayabilir ve işlem ücretleri genellikle ödemenin kendisinden çok daha yüksek olabilir. DAG’larda herhangi bir işlem ücreti gerekmez, yalnızca küçük bir düğüm ücreti ödenir. Ağ tıkanıklığı olsa bile bu ücret artmaz.
Hangi Kriptolar DAG Kullanır?
Birçok kişi DAG’ların blok zincirinden daha verimli olduğuna inansa da, yalnızca birkaç proje bunlardan yararlanmaktadır. Buna örnek olarak, Internet of Things Application’ın (Nesnelerin İnterneti Uygulaması) kısaltması olan IOTA adlı proje gösterilebilir.
2016’da kullanıma sunulan IOTA (MIOTA); yüksek işlem hızları, ölçeklenebilirlik, güvenlik, gizlilik ve veri bütünlüğü gibi özellikleriyle ün kazandı. Bu kripto, işlemleri doğrulamak için düğümlerden ve birden fazla düğümün birleşmesiyle oluşan “tangle” adlı birimlerden yararlanır. Kullanıcıların işlemlerinin onaylanması için başka iki işlemi doğrulaması gerekir. Böylece tüm kullanıcılar mutabakat algoritmasına dâhil olur. Bu şekilde ağ tamamen merkeziyetsiz hâle gelir.
Blok zinciri yerine DAG kullanan bir başka proje ise Nano’dur.
Nano tam anlamıyla bir DAG projesi değildir, ancak DAG ve blok zinciri teknolojisini birlikte kullanır. Tüm veriler düğümler üzerinden gönderilip alınır ve her kullanıcının kendi cüzdanı mevcuttur; işte bu cüzdan aşamasında blok zinciri devreye girer. İşlem yapılırken ödeme hem gönderen hem de alıcı tarafından doğrulanmalıdır. Nano ayrıca; yüksek işlem hızları, ölçeklenebilirlik, güvenlik, gizlilik ve sıfır işlem ücreti ile de tanınmaktadır.
BlockDAG projesi de DAG’ları kullanır. Bu proje, BDAG madenciliği için enerji açısından verimli teçhizatlar ve bir mobil uygulama sunmaktadır. Her dört yılda bir yarılanan Bitcoin’in aksine BDAG, her 12 ayda bir yarılanır.
DAG’ların Artıları ve Eksileri
Blok zincirleri gibi DAG’ların da kendine özgü avantajları ve dezavantajları vardır. Örneğin:
DAG’ların Artıları
Hız: DAG’lar blok süresi ile sınırlandırılmaz, bu nedenle herkes istediği zaman işlemini gerçekleştirebilir. İşlem sayısında bir sınırlama yoktur, yalnızca önceki işlemleri onaylama yükümlülüğü vardır.
Sıfır İşlem Ücreti: Madencilik olmadığından, madenciler için ödül görevi gören herhangi bir komisyon bulunmamaktadır. Bununla birlikte, bazı DAG’lar özel türde düğümler için küçük bir ücret gerektirir. Düşük veya sıfır ücret, özellikle de mikro işlemler için kullanışlıdır.
Madencilik Yok: DAG’lar, blok zincirinden farklı olarak PoW mutabakat algoritmalarını kullanmaz. Sonuç olarak daha az güç tüketir ve karbon ayak izi minimum düzeydedir.
Ölçeklenebilirlik: Blok süresi olmadığı için uzun bekleme süreleri de yoktur, bu nedenle DAG’lar ölçeklenebilirlik sorunlarından etkilenmez.
DAG’ların Eksileri
Merkeziyetsizlik Sorunları: DAG’ları kullanan bazı protokollerin belirli merkezîleşme unsurları vardır. Pek çok kişi bunu, ağı başlatmak için kısa vadeli bir çözüm olarak kabul etmiştir. Ancak DAG’ların üçüncü taraf müdahalesi olmadan gelişebileceği döneme henüz ulaşılmamıştır. Bu müdahaleler olmadan saldırılara açık olabilirler.
Büyük Ölçekte Test Eksikliği: Son birkaç yıldır kullanılsalar da DAG’lar henüz, Katman 2 gibi diğer blok zinciri protokolleri kadar hızı kabul görmemiştir.
Sonuç
Yönlendirilmiş döngüsüz grafikler, potansiyeli geniş olan ilginç bir teknolojidir. Blok zincirine kıyasla daha düşük ücretler ve daha fazla ölçeklenebilirlik gibi avantajlar sunmalarına rağmen henüz daha tam gelişmiş hâlde değillerdir. DAG’lar blok zinciri teknolojisine gerçekten meydan okumasına engel olan bazı kusurlara sahiptir.
Henüz erken dönemde olduğu kabul edilen bu teknolojinin sınırları ve olanakları henüz keşfedilmemiştir. Kripto alanındaki birçok kişi, umut vadeden avantajlara sahip bu teknolojinin yeni kullanım alanları ortaya çıktıkça ne yönde gelişeceğini görmek için sabırsızlanıyor.
