Yüksek Hızlı Layer-1 Blok Zincirini Keşfedin: Solana (SOL) Nedir?

Hızlı, ölçeklenebilir ve işlem ücretlerinin düşük olması sayesinde Solana, kripto alanında sadık bir kitle edinmeyi başarmıştır. Solana’nın tokeni SOL, işlemleri ve stake etmeyi mümkün kılarak ağa güç verir. Etkileyici zirvelere ulaşıp sert düşüşler görerek inişli çıkışlı bir grafik sergilemiş olmasına karşın token, ağın sorunsuz çalışmasında önemli bir rol oynamaya devam etmektedir.

Solana’yı benzersiz kılan, bir dizi işlemin etkileyici bir hızda doğrulanmasına yardımcı olan kriptografik bir yöntem olan Geçmiş Kanıtı (PoH) mekanizmasıdır. Genel kanı, Solana’nın performansının temelini bu özelliğin oluşturduğu yönünde olsa da bu layer-1 blok zincirine güç veren birçok unsur bulunmaktadır.

Bu makalede, Solana’nın ne olduğunu ve PoH’un ağda oynadığı rol dâhil pek çok özelliğini daha yakından inceleyecek ve Solana ile Ethereum’u karşılaştıracağız.

Genel Bakış

• Solana, DApp’ler, DeFi ve NFT’ler için yüksek hızlı bir blok zinciridir.

• Saniyede 65.000’e kadar işlemi (TPS) minimum ücretlerle işleyebilir.

• SOL tokeni, ağa güç verir. Token, işlem ücretleri ve stake etmede kullanılır ve önemli fiyat oynaklıkları sergilemiştir.

• Solana’nın benzersiz teknolojisi olan Geçmiş Kanıtı (PoH), zaman damgası yoluyla işlemleri hızlı bir şekilde doğrulamaktadır.

• Solana, performanstan ödün vermeksizin ölçeklenebilirliği, güvenliği ve merkeziyetsizliği dengelemeyi hedeflemektedir.

Solana Nedir?

Layer-1 blok zinciri olan Solana, merkeziyetsiz uygulamalar (DApp’ler), merkeziyetsiz finans (DeFi) platformları ve NFT’ler için hızlı, ölçeklenebilir ve güvenli bir altyapı sağlamak üzere tasarlanmıştır. Solana’nın amacı, mimarisi ve fikir birliği mekanizmaları ile diğer blok zincirlerinin karşılaştığı yüksek ücret dalgalanmaları ve düşük işlem hızı gibi zorlukların üstesinden gelmektir.

2017 yılında oluşturulan Solana’nın temel odağı, blok zinciri üçlü açmazının üstesinden gelmekti. Daha önce Ethereum kullanmış olan kullanıcıların bildiği üzere, blok zincirinde tıkanıklık yaşandığı zamanlarda bu durum hem işlemlerde yavaşlamaya hem de daha yüksek maliyetlere yol açar. Minimum ücretle saniyede 65.000’e varan bir hızla (TPS) binlerce işlem gerçekleştirilmesini sağlayan Solana sorunu farklı bir şekilde çözmektedir. Bu yüksek işlem kapasitesi Solana’yı şu anda var olan en hızlı blok zincirlerinden biri hâline getirmektedir.

Peki ağ bu hıza nasıl ulaşıyor? Solana, Geçmiş Kanıtı (PoH) ve Tower Bizans Hata Toleransı (Tower BFT) gibi gelişmiş teknolojilerin bir bileşimini kullanmaktadır. Bu özellikler, ağın güvenlikten ödün vermeden işlemleri hızlı bir şekilde işlemesini ve onaylamasını mümkün kılar.

Ağ için kriptografik bir saat görevi gören PoH, verimli bir işlem akışı sağlarken Tower BFT ise ağın hızlı bir şekilde fikir birliğine varmasını mümkün kılmaktadır. Bu yüksek performans, kullanıcıların Solana’nın Solana Actions ve Blinks gibi protokollerine yönelmesine de katkıda bulunmuş ve ağı meme coin geliştirmeleri için popüler bir seçenek hâline getirmiştir. Solana’nın güçlü yönleri sorunsuz ve düşük maliyetli bir deneyim arayan geliştiricileri ve katılımcıları çekmesine de yardımcı olmuştur.

Geçmiş Kanıtı Solana’nın Hızını Nasıl Artırmaktadır?

PoH’un Solana’nın performansına güç veren önemli bir teknoloji olduğunu artık biliyoruz. Peki PoH tam olarak nedir ve Solana’nın etkileyici hızını nasıl desteklemektedir?

Geçmiş Kanıtı (PoH) Nedir?

Solana PoH, sadece bir fikir birliği mekanizması değildir, daha ziyade ağ için bir zaman kaydedici işlevi görür. Daha basit bir ifadeyle, blok zincirinde olaylar arasında geçen zamanı kanıtlamanın bir yoludur.

Ethereum gibi çoğu blok zinciri, Hisse Kanıtı (PoS) gibi fikir birliği mekanizmaları yoluyla işlemlerin sırasını onaylamak ve fikir birliğine varmak için doğrulayıcılara güvenir. Ancak olayların sırası üzerinde fikir birliğine varmak için doğrulayıcıların iletişim kurması gerektiğinden bu yöntem işlem hızlarını yavaşlatabilir.

Solana’nın PoH’u bu zorluğu gidermektedir. PoH, her bir işlemi kriptografik olarak zaman damgasıyla kaydederek doğrulayıcıların birbirleriyle sürekli iletişim hâlinde olmadan işlemlerin tam sırasını bilmelerine olanak tanır. Bu da blokların doğrulanması için gereken süreyi ve çabayı azaltarak sürecin daha hızlı işlemesini sağlar.

Bunun sonucunda Solana işlemleri yalnızca saniyeler içinde gerçekleştirir. Ethereum’un PoS mekanizması ise “Birleşme” sonrasında çok daha iyi hale getirilmiş olmasına karşın, hâlâ gecikmeler yaşayabilmektedir.

PoH ve PoS Karşılaştırması

PoH’un PoS’a göre üstünlüğünü değerlendirmek için farklı yaklaşımları ele alalım:

• PoS mekanizmasında, doğrulayıcıların yatırdıkları token miktarına ve aralarındaki belirli bir fikir birliği seviyesine bağlı olarak sırayla blokları onaylamasına odaklanılır. Bu, İş Kanıtı’na (PoW) kıyasla enerji açısından verimlidir ancak ağ tıkanıklığı olduğunda yavaşlamalar meydana gelebilir.

• PoH ise sırayı belirlerken doğrulayıcılar arasındaki sürekli iletişim ihtiyacını ortadan kaldırır. Her olay zaman damgalı olduğundan, işlemler hızlı bir şekilde arka arkaya doğrulanır, bu da işlem kapasitesinin önemli ölçüde artmasına ve gecikme süresinin azalmasına yol açar.

Solana’nın Geçmiş Kanıtı teknik bir kavramın ötesindedir, ağın hız ve verimlilik açısından diğerlerinden daha iyi performans göstermesinin temelinde yatan unsurdur. PoH, olayları kaydederek ve doğrulamayı basitleştirerek Solana’nın hızını ve verimliliğini sürdürmesine yardımcı olur.

Solana ve Ethereum Karşılaştırması: Aralarındaki Fark Nedir?

Blok zincirlerinin hızları, ölçeklenebilirlikleri ve kullanılabilirlikleri üzerine tartışmalar söz konusu olduğunda, muhakkak Solana ve Ethereum da gündeme gelecektir. DApp’ler ve akıllı sözleşmelere yönelik olmaları bakımından aslında benzer platformlardır ancak tasarımları, işlem hızları ve kullanıcı deneyimleri bakımından farklıdırlar.

Solana ve Ethereum tartışmasının daha iyi anlaşılması için gelin şimdi aralarındaki farklılıkları inceleyelim.

İşlem Kapasitesi

Bu iki blok zinciri arasındaki temel farklardan biri işlem kapasiteleridir. Daha önce de belirtildiği üzere Solana, kısmen ağın benzersiz PoH fikir birliği mekanizması sayesinde saniye başına işlem sayısı (TPS) 65.000’e varan yüksek bir işlem kapasitesine sahiptir. Bu mekanizma, ağın olayların sırası üzerinde fikir birliğine varmasını beklemeden işlemlerin hızlı bir şekilde gerçekleştirilmesini mümkün kılmaktadır.

Öte yandan, Ethereum şu anda mainnet’inde saniyede yaklaşık 30 işlem (TPS) gerçekleştirmektedir. PoW’dan PoS’a geçişin gerçekleştiği “Birleşme” ile verimliliği artırmış ve enerji tüketimini azaltmış olsa da bu geçiş, Ethereum’un işlem kapasitesini büyük ölçüde değiştirmemiştir. Ancak Optimism ve Arbitrum gibi Ethereum layer-2 çözümleri, işlemlerin ana zincirin dışına taşınmasına yardımcı olarak daha düşük ücretlerle işlemlerin daha hızlı gerçekleştirilmesini mümkün kılmaktadır.

Solana ve Ethereum’un Performans Karşılaştırması

• Solana: Yüksek hızlı işlemlere öncelik vererek, DeFi platformları ile NFT pazar yerleri gibi gerçek zamanlı uygulamaların minimum gecikmeyle çalışmalarına olanak sağlar.

• Ethereum: İşlem kapasitesinin daha düşük olmasına rağmen, sağlam ağ güvenliği ve geliştirici dostu ortamı sayesinde DApp’lerin oluşturulmasında öncelikli bir tercihtir.

İşlem Ücretleri

Solana’nın çok düşük olan işlem ücretleri genellikle bir sentin bile altında kalmaktadır. Bu maliyet verimliliği onu yüksek maliyetler konusunda endişelenmeden çok sayıda işlem gerçekleştirebilen geliştiriciler ve kullanıcılar için oldukça cazip kılmaktadır. Düşük işlem ücretleri Solana’yı, sık gerçekleştirilen al-sat işlemleri, oyunlar ve mikro işlemler gerektiren diğer uygulamalar için de elverişli bir seçenek hâline getirmiştir.

Ethereum’un gas ücretlerinin ise özellikle ağ tıkanıklığı yaşanan zamanlarda nispeten yüksek olduğu bilinmektedir. Özellikle küçük miktardaki işlemler söz konusu olduğunda gas ücretleri çoğu zaman önemli bir engeldir. Ancak layer-2 çözümleri ve Ethereum’un yol haritası, ücretleri zaman içinde düşürmeyi hedeflemektedir.

Ekosistemin Büyümesi ve Geliştirici Topluluğu

• Solana: DApp’ler, DeFi protokolleri ve NFT platformlarının çoğalmasıyla birlikte Solana ekosistemi hızla büyümektedir. İşlemlerin hızlı ve maliyetlerin düşük olması, hızlı ve ölçeklenebilir bir ortama ihtiyaç duyan projeleri çekmektedir.

• Ethereum: Solana her ne kadar büyüyor olsa da Ethereum, DApp’ler için hâlâ en çok benimsenen platform konumundadır. Ağın geliştirici topluluğu, kapsamlı belgeler ve Truffle ve Remix gibi popüler araçlar, onu DApp geliştiricilerin en çok tercih ettiği seçenek hâline getirmektedir.

2024 Solana ve Ethereum Karşılaştırması: Hangisi Daha İyi?

Solana’yı mı yoksa Ethereum’u mu seçeceğiniz ihtiyaçlarınıza bağlıdır.

• İhtiyacınız olan hız ve düşük işlem ücretleri ise özellikle hızlı işlem gerektiren uygulamalar için Solana daha iyi bir seçenek olabilir.

• Sağlam bir geliştirici desteğine sahip, gelişmiş bir ekosistem arıyorsanız ve güvenlik ile merkeziyetsizlik karşılığında daha yüksek ücretler ödemeyi sorun etmiyorsanız, sizin için en uygun seçenek Ethereum olacaktır.

Solana Zincirler Arası Uyumluluk ve Birlikte Çalışabilirlik Konularını Nasıl Ele Almaktadır?

Blok zinciri teknolojisinin başlıca hedeflerinden biri merkeziyetsiz platformlar oluşturmaktır, ancak bu platformlar bazen birbirinden bağımsız bir şekilde çalışabilmektedir. Solana’nın diğer blok zincirleriyle birlikte çalışabilirliği, kripto alanının büyümesi ve bağlanabilirliği için çok önemlidir.

Cüzdanınızdan ya da DApp’ınızdan ayrılmaksızın bir blok zincirinden diğerine token transfer ettiğinizi ya da varlık kullandığınızı düşünün; birlikte çalışabilirlik işte bunu mümkün kılar. Dijital varlıkların, verilerin ve işlevselliğin farklı ağlar arasında serbestçe hareket edebilmesini sağlayarak tüm kripto alanını daha verimli ve kullanıcı dostu hâle getirir.

Solana Wormhole Köprüsü

Wormhole köprüsü, Solana’nın zincirler arası uyumluluğunu sağlayan bir diğer önemli çözümdür. Çift yönlü bir iletişim protokolü olan Wormhole köprüsü, Solana’yı Ethereum, Base ve Uniswap gibi diğer birçok blok zincirine bağlamaktadır.

• Varlık Transferi: Solana ve diğer ağlar arasında tokenler, NFT’ler veya diğer dijital varlıklar hızlı ve verimli bir şekilde transfer edilebilir.

• Akıllı Sözleşme Etkileşimi: Geliştiriciler, Solana üzerinde, diğer zincirlerdeki akıllı sözleşmelerle iletişim kurabilen DApp’ler oluşturarak DeFi ve diğer uygulamaların kapasitelerini artırabilirler.

Wormhole sayesinde Solana, diğer ağlardaki likiditeden ve kullanıcılardan yararlanabilmektedir; bu da onu çok sayıda blok zinciri için güçlü bir araç hâline getirmektedir.

DeFi ve DApp’ler Açısından Bu Neden Önemli?

Zincirler arası işlevsellik, muazzam olanakların önünü açmaktadır:

• Daha Kapsamlı DeFi Uygulamaları: Kullanıcılar Solana ekosisteminden ayrılmadan farklı blok zincirleri üzerinde kolaylıkla al-sat işlemleri yapabilir, likidite sağlayabilir ve getiri toplayabilirler.

• Daha İyi Bir Kullanıcı Deneyimi: Çoklu zincir çözümleri sayesinde kullanıcıların, blok zincirleri arasında varlık transfer etmek için birden çok cüzdan ya da borsa kullanmalarına gerek kalmaz. Bu işlemlerin hepsi Wormhole gibi tek bir köprü üzerinden gerçekleştirilebilir.

Çoklu Zincirin Amacı Nedir?

Amaç, kripto alanında bağlanabilirliği artırmaktır. Solana’nın Wormhole köprüsü büyük ilerleme kaydetmiştir ve ekip Solana’nın diğer blok zincirleriyle çalışabilirliği için yeni yöntemler üzerine çalışmaktadır. Bu, Solana’nın kullanımı daha da kolaylaştırarak, kullanıcıların kolayca dijital varlıklarını transfer edebilmelerini ve daha fazla DApp’e erişebilmelerini sağlayacaktır.

2024 Yılı İçin Solana’daki Gelişmeler Nelerdir?

2024 yılında ölçeklenebilirliği, güvenirliği ve merkeziyetsizliği iyileştirmeyi amaçlayan Solana, ağını güçlendirmek için önemli adımlar atmaktadır. Büyüyen topluluk ve genişleyen ekosistemle birlikte ekip, Solana’yı benzersiz kılan temel özellikler yitirilmeden performansın iyileştirilmesine odaklanmaktadır.

İyileştirilmiş Ağ Kararlılığı

Solana’nın 2024’teki ağ yükseltmelerinin ana hedeflerinden biri de kararlılığını sürdürmek olmuştur. Ağ etkileyici işlem hızlarına sahip olmasına rağmen, zaman zaman ağ tıkanıklığı ve kısa süreli kesintiler gibi aksaklıklar da yaşanmaktadır.

Solana’nın geliştirme ekibi, etkin bir şekilde bu sorunları gidermek için bir dizi iyileştirme gerçekleştirmiştir. Bu iyileştirmeler, işlemlerin işlenip onaylanması sürecinde önemli rol oynayan doğrulayıcı node’ları da kapsamaktadır. Daha iyi yazılımlarla yükseltilerek güvenilirlikleri artırılmaktadır.

Yeni İletişim Protokolleri

Node’lar arası etkileşimi kolaylaştırmak için yeni iletişim protokolleri test edilip uygulanmaktadır. Amaç, gecikmelerin ve tıkanıklıkların giderilmesidir. IBC protokolü; kullanıcıların, Solana ve diğer IBC destekli zincirlerde, zincirler arası işlemler gerçekleştirmesini mümkün kılar. Bu sayede farklı blok zinciri ağları arasında sorunsuz ve verimli bir birlikte çalışabilirlik sağlanır.

Solana’nın ilk blok zinciri tabanlı e-posta hizmeti olan SOLMail, kullanıcıların kendi cüzdan adreslerini kullanarak e-posta gönderip alabilmelerini mümkün kılar. Bu hizmet, geleneksel e-posta sağlayıcılar olmaksızın güvenli ve merkeziyetsiz bir iletişim yolu sağlar.

Solana blok zinciri üzerinde oluşturulmuş bir DApp olan SolChat ise geleneksel sosyal medya platformlarına güvenli, sansüre dirençli ve kullanıcı odaklı bir alternatif sunmaktadır. Platformun sağladığı özellikler şunlardır:

• Güvenli mesajlaşma için uçtan uca şifreleme

• Kullanıcıya güç veren topluluk odaklı içerik moderasyonu

• Tüm iletişim geçmişinin değiştirilemez şekilde Solana blok zincirinde depolanması

• Güvenli sesli ve görüntülü arama özelliği ile özel görüşmeler

• Kesintisiz ekip çalışmasına olanak sağlayan, gerçek zamanlı iş birliğini destekleyen whiteboard (beyaz tahta) aracı

Solana Actions: Daha Hızlı ve Daha Güvenli İşlemler

Solana Actions, işlemlerin işlenme sürecini iyileştirmek için tasarlanmıştır. İşlem gruplama ve doğrulama aşamalarını daha verimli hâle getiren Solana Actions, ağ üzerindeki işlemlerin hızını ve güvenliğini artırır.

Böylece işlemlerin daha hızlı tamamlanması sağlanmış olur ki bu, özellikle DeFi protokolleri ve NFT pazar yerleri gibi yüksek hacimli işlemler gerçekleştirilen DApp’ler için son derece önemli bir faktördür.

Ölçeklenebilirlik ve Doğrulayıcı Performansı

Solana büyüdükçe ölçeklenebilirlik de daha fazla önem kazanmaktadır. Ekip, bu ihtiyacı karşılamak adına ağın hızını veya merkeziyetsizliğini kaybetmeden daha verimli ölçeklenebilirlik sağlayan yükseltmeleri hayata geçirmiştir:

• Verimli Doğrulayıcı Yönetimi: Doğrulayıcılar, her blok zincirinin temelidir ve Solana’nın iyileştirmelerinin de odak noktası doğrulayıcı performansı olmuştur. Ödül mekanizmalarının iyileştirilmesi sayesinde giderek daha fazla doğrulayıcı teşvik edilmiştir. Bu yalnızca ağın güvenliğini artırmakla kalmamış, aynı zamanda daha fazla işlemin gerçekleştirilmesini de kolaylaştırmıştır.

• Solana Blinks: Bir diğer geliştirme olan Solana Blinks, işlemlerinin daha hızlı işlenmesini sağlamak amacıyla ağ gecikmesini azaltır ve işlem kapasitesini artırır.

Sonuç

Büyük ölçüde Geçmiş Kanıtı (PoH) sistemi ile sağladığı hız ve ölçeklenebilirlik sayesinde Solana, önde gelen bir blok zinciri ağı konumundadır. Solana’yı diğer blokzincirlerinden ayıran PoH mekanizması, İşlemleri kriptografik olarak zaman damgasıyla kaydederek düşük ücretler ile hızlı doğrulamayı mümkün kılmaktadır. Sonuç olarak, ağ DeFi protokolleri, NFT platformları ve işlemlerin düşük ücretlerle hızlı bir şekilde gerçekleştirilmesine gereksinim duyan diğer uygulamalar için popüler bir tercihtir.

Ağdaki geliştirmelerin devam etmesiyle Solana’nın da yeni DApp’leri ve kullanım alanlarını destekleyecek şekilde büyümeye ve gelişmeye devam etmesi muhtemel görünmektedir. Solana’nın sağladığı olanaklar hakkında daha fazla bilgi edinmek isterseniz, Solana tabanlı bir DEX olan Raydium ile ağ üzerinde likit stake işlemlerini iyileştirmeyi amaçlayan Sanctum hakkındaki kılavuzumuza göz atabilirsiniz.