THORChain: Üçüncü Taraf Olmadan Zincirler Arası Swap İşlemleri

Bir aracıya güvenmeden kripto para birimlerini farklı blok zincirleri arasında doğrudan nasıl alıp satabileceğinizi hiç merak ettiniz mi? THORChain, varlıklarınızı sizin kontrolünüz altında tutarken blok zincirleri arasında sorunsuz ve güvenli swap işlemlerine izin vererek bunu mümkün kılar. Gelin, bu platformun nasıl işlediğine ve merkeziyetsiz işlemlere neler kazandırdığına bakalım.

Genel Bakış

• THORChain, doğrudan blok zincirleri arasında kripto swap etmenizi sağlar.

• GG20 İmza Şeması gibi gelişmiş güvenlik önlemleri, al-sat işlemleri sırasında varlıkları korur.

• Protokolün tokeni RUNE, likidite ve güvenliği sağlar.

• Bifröst Protokolü, farklı blok zincirlerinin kolayca birlikte çalışmasını sağlayarak zincirler arası swap işlemlerini basit ve adil hâle getirir.

• THORChain, güvenilir bir al-sat deneyimi için sürekli likidite, dengeli teşvikler ve sorunsuz ağ yükseltmeleri sağlar.

THORChain Nedir?

THORChain, bir aracıya veya sarılmış (wrapped) tokenlere başvurmaya gerek kalmadan kripto para birimlerini doğrudan farklı blok zincirleri arasında alıp satmanıza olanak tanıyan merkeziyetsiz bir protokoldür.

Bunu, farklı ülkelerdeki traderların çevirme işlemleri veya döviz bozdurma ücretleri konusunda endişelenmeden kendi para birimleriyle ürün alıp satabildiği bir pazar yeri olarak düşünebilirsiniz. THORChain’in ilerlemelerinden önce bu tür doğrudan al-sat işlemleri oldukça zorluydu.

THORChain’in temelini oluşturan teknoloji, Tendermint ve Cosmos-SDK kullanmaktadır. Bu motorlar ağı hızlı, güvenli ve verimli tutarak güçlendirir. Projedeki bir diğer önemli teknoloji de GG20 Eşiği İmza Şemasıdır.

Bunu, bir swap sırasında varlıklarınızın tek bir kuruluşun kontrolünde olmamasını sağlamak amacıyla, açılması için birden fazla anahtar gerektiren güvenli bir kasa olarak düşünebilirsiniz. Bu yöntem, al-sat işlemlerinizi baştan sona güvende tutar.

Diyelim ki elinizde bir miktar Bitcoin var ama onu Ethereum ile takas etmek istiyorsunuz. Tipik olarak, merkezî bir borsaya gitmeniz veya tokenlerin sarılmış (wrapped) sürümlerini kullanmanız gerekir; bu da işe karmaşık ve riskli hâle getirir. THORChain ile takas işlemini doğrudan gerçekleştirebilirsiniz. Sonuç olarak, hiçbir üçüncü taraf müdahalesi olmadan Bitcoin’iniz Bitcoin olarak ve Ethereum’unuz Ethereum olarak kalır.

THORChain, üçüncü tarafları ortadan kaldırarak ve güvenlik ile merkeziyetsizliği geliştirerek al-sat sürecini basitleştirir. Varlıklarınızı işlem sırasında istediğiniz an kontrol edebilirsiniz. Bu, swap işlemlerini yönetmek için bir borsaya başvurmanızı gerektiren önceki modellere göre önemli bir değişikliktir.

THORChain, farklı blok zincirlerinin sorunsuz bir şekilde etkileşime girebileceği merkeziyetsiz bir al-sat ortamı yaratmaktadır. Bu, her blok zincirine kendi tercümanını vermek gibidir; bir aracıya ihtiyaç duymadan doğrudan birbirleriyle “konuşabilmelerini” sağlar. Bu durum, daha çok kullanıcının kontrolünde olan bir kripto ekonomisinin önünü açmaktadır.

THORChain, Protokolü Nasıl Güvenli ve Merkeziyetsiz Tutar?

THORChain’de güvenlik ve merkeziyetsizlik protokolün ayrılmaz parçalarıdır. THORChain’i güvende tutmanın en önemli unsurlarından biri ekonomik güvenliğe odaklanmasıdır.

Sistem, kötü aktörlerin sistemi dolandırmaya çalıştıklarında kazanabileceklerinden daha fazlasını kaybetmelerini sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Ağın güvenliğini sağlamaktan sorumlu doğrulayıcıların, RUNE tokenleri şeklinde önemli bir bağ kurmaları gerekir. Yanlış davranmaları hâlinde bağladıkları söz konusu bağı kaybedecek olmaları, herkesi kontrol altında tutar.

Bir başka güvenlik katmanı da doğrulayıcı seçiminden ve düğümlerin yüksek dalgalanma oranlarından gelir. Doğrulayıcılar rastgele seçilir ve düzenli olarak değiştirilir. Bu, tek bir doğrulayıcının veya doğrulayıcı grubunun çok fazla güç elde edemeyeceği anlamına gelir ve bu da merkezileşmeyi önlemeye yardımcı olur.

Ayrıca, bir blok zincirinin ne kadar merkeziyetsiz olduğunu ölçen bir ölçüt olan Nakamoto Katsayısı da dikkate alınır. THORChain, gücün birçok farklı doğrulayıcı arasında paylaştırılmasını sağlayarak yüksek bir Nakamoto Katsayısını korur. Bu durum, herhangi birinin ağı kontrol etmesini zorlaştırır. Bu merkeziyetsiz yapı, saldırılara karşı koruma sağladığı ve THORChain’i açık ve güvenli tuttuğu için kritik önem taşır.

RUNE, THORChain’e Nasıl Yardımcı Olur?

RUNE, THORChain ağını bağlayan yapıştırıcı gibidir. En kritik işlevi, ağ üzerinde işlem gören her varlık için temel işlem çifti görevi gören likidite havuzlarında yatar. Her swap işlemi RUNE içerir, böylece likidite ve kripto paralar arasında sorunsuz takas işlemleri sağlanır.

RUNE ağ güvenliğinde de rol oynar. Ağın sorunsuz ve güvenli bir şekilde çalışmasından sorumlu olan doğrulayıcıların, teminat olarak RUNE bağlamaları gerekir. Daha önce de belirtildiği gibi, doğrulayıcılar dürüst olmayan davranışlarda bulunurlarsa, bağlanmış RUNE tokenlerini kaybedebilirler ve bu da onları ağın çıkarları doğrultusunda hareket etmeye motive eder.

THORChain ise protokolü içinde yönetişimi en aza indirmeyi amaçlamaktadır. Bu yaklaşım, düğümlerin birbirleriyle iletişim veya ilişki kurmamalarını sağlar ki THORChain, bunun güvenliği sağlamak için son derece önemli olduğunu düşünmektedir. Ağ, düğümlerin birbirleriyle iş birliği yapmasını önleyerek, düğümlerin birlikte hareket ederek protokolün kontrolünü ele geçirme riskini azaltır.

RUNE, aşağıdaki kararlar da dâhil olmak üzere THORChain ağının yönetişimini destekler:

Yeni Varlıkların Listelenmesi

• Yeni bir havuzda stake ederek yeni varlıklara olan ilginizi gösterebilirsiniz.

• THORChain yeni bir varlık algıladığında, swap işlemlerinin başlangıçta devre dışı bırakıldığı başlatma (bootstrap) modunda yeni bir havuz oluşturur.

• Ağ, birkaç günde bir başlatma havuzlarını inceler ve en yüksek değere sahip olanı listeler.

Varlıkların Listeden Kaldırılması

• Tüm likidite sağlayıcılar çekim yaptığında veya havuz derinliği çok düştüğünde varlıklar listeden kaldırılır.

• Yeni başlatma havuzları, en küçük aktif havuzlarla karşılaştırılır ve daha sığ olanlar yerine daha derin olan havuzlar getirilir.

Yeni Bir Zincirin Listelenmesi

• Topluluk, bir THORChain İyileştirme Teklifi (TIP) ile yeni bir zincir önerir.

• Onaylanırsa, yeni zincir THORNode yazılımına eklenir.

• Söz konusu yeni zincir, düğümlerin %67’si yeni yazılıma yükseltildiğinde bağlanır.

Bir Zincirin Listeden Kaldırılması

• Düğümler zinciri izlemeyi durdurur. Düğümlerin %67’si zinciri izlemeyi bıraktığında söz konusu zincir kaldırılır ve varlıklar sahiplerine iade edilir.

THORChain İçinde Değişim Yönetimi

THORChain’deki değişiklikler, topluluktan geliştiriciler tarafından sunulan Mimari Karar Kayıtları (Architecture Decision Records, ADR) aracılığıyla yönetilir. Ayrıca, düğüm operatörleri bu ADR’lere oy vererek ağın gelişimine yön verir. Bu ADR’ler arasında şunlar yer alır:

• İlgili hedefler ve mevcut durum hakkında bağlam.

• Projenin hedeflerine ulaşmak için önerilen değişiklikler.

• Artılar ve eksilerin özeti.

• Geliştiriciler tarafından sunulan destekleyici referanslar ve şeffaflık için bir değişikliklerin kaydı.

Acil Durum Değişiklikleri

Düğüm iletişiminin eksikliği nedeniyle acil durum değişiklikleri karmaşıktır. Acil durumlarda, düğümlerin sistemden ayrılmaları gerekir. Düğüm sayısı dördün altına düşerse varlıklar ödenir ve sistem kapatılabilir. Bu acil durum süreci Ragnarök olarak bilinir.

Ekonomik Limit

Ağ, sabit bir Rune arzına ve minimum bağlama miktarına sahiptir ve bu da katılımcı düğüm sayısını sınırlandırır. Sistem sürekli olarak gereğinden az veya çok bağlanmışsa yönetişim bakiyeyi korumak için minimum bağlama limitini ayarlayabilir.

THORChain Zincirler Arası Swap İşlemlerini Nasıl Gerçekleştirir?

THORChain zincirler arası swap işlemlerini gerçekleştirmek için Bifröst Protokolünü kullanan eşsiz bir sisteme sahiptir. Bifröst, farklı blok zincirlerini birbirine bağlayan bir köprü görevi görerek varlıkların kolayca alınıp satılmasına olanak tanır.

Bitcoin, Ethereum veya başka herhangi bir blok zinciriyle işlem yaptığınızda Bifröst Protokolü bu swap işlemlerinin sorunsuz bir şekilde gerçekleşmesini sağlar. Her blok zincirinin kendi dili ve işlem yapma şekli vardır. Bitcoin, UTXO (Harcanmamış İşlem Çıktısı) kullanırken Ethereum akıllı sözleşmeleri yönetmek için EVM (Ethereum Sanal Makinesi) kullanır. Bifröst Protokolü, farklı blok zincirlerinin birbirleriyle konuşmalarına imkân sağlar.

Bu, bir Bitcoin işleminin bir Ethereum sözleşmesiyle veya bir Ethereum sözleşmesinin bir Bitcoin işlemiyle doğrudan çalışabileceği anlamına gelir. Farklı zincir türlerini (UTXO, EVM veya diğerleri) idare etme becerisi, THORChain swap işlemlerini inanılmaz derecede çok yönlü hâle getirir.

Protokol, bu swap işlemleri sırasında adil ve şeffaf fiyatlandırma sağlanacak şekilde tasarlanmıştır. Bunu, THORChain’in merkeziyetsiz yapısını kullanarak yapar, yani üçüncü taraf fiyat akışlarına veya oracle’lara ihtiyaç yoktur. Bunun yerine, fiyatı ağın kendi mekanizmaları belirler; bu da manipülasyonun önlenmesine yardımcı olur ve traderlar için adil işlemler sağlar.

THORChain’in Temel Özellikleri Nelerdir?

THORChain, sürekli likidite havuzları sunar. THORChain’in havuzları, boşalabilen veya dengesiz hâle gelebilen geleneksel likidite havuzlarının aksine her zaman kullanılabilir olacak ve kendi kendini dengeleyecek şekilde tasarlanmıştır. Bu tasarım, varlıkları swap etmek istediğinizde işlemin her zaman sorunsuz bir şekilde gerçekleşmesini sağlayacak kadar likiditenin mevcut olmasını sağlar.

Ayrıca, doğrulayıcılar ve likidite sağlayıcılar arasında ağı dengelemeye yardımcı olan teşvik salınımı da söz konusudur. Bir tarafa çok fazla kaynak tahsis edilmesi hâlinde, daha fazla katılımı özendirmek için teşvikler diğer tarafa kayar. Bu dengeli yapı, ağın sağlıklı ve iyi dağıtılmış olmasını sağlar.

Ayrıca senkronize olmayan ağ yükseltmeleri de vardır. THORChain, bir yükseltme için tüm ağı duraklatmak yerine, ağın farklı kısımlarının bağımsız ve sorunsuz bir şekilde yükseltilmesine olanak tanır. Bu, kesinti süresini azaltarak ve değişikliklerin topluluk üzerindeki etkisini en aza indirerek geleneksel ağ yükseltmelerinin getirdiği her türlü karmaşıklığı ortadan kaldırır.

Son olarak, likiditeye duyarlı işlem ücretleri, işlem maliyetlerini adil tutmak için tasarlanmış bir özelliktir. İşlem ücretleri, havuzun likiditesine göre ayarlanır ve havuzların istikrarını tehlikeye atmadan swap işlemlerinin uygun maliyetli olmasını sağlar.

Sonuç

THORChain, aracılar veya sarılmış tokenler olmadan doğrudan blok zincirleri arasında kripto alıp satmanıza imkân sağlar. Swap işlemleri sırasında varlıklarınızı koruyan GG20 İmza Şeması gibi gelişmiş teknolojiler aracılığıyla sağlam güvenlik önlemleri sunar. Ayrıca, ağın yerel tokeni olan RUNE, işlemlerin sorunsuz gerçekleşmesine ve doğrulayıcıların dürüst kalmasını sağlamaya yardımcı olur.

Bifröst Protokolü, farklı blok zincirlerinin kolayca birlikte çalışmasını sağlayarak zincirler arası swap işlemlerini basit ve adil hâle getirir. THORChain’in tasarımı sabit likidite sağlar, teşvikleri dengeler ve sorunsuz yükseltmelere olanak tanıyarak güvenilir ve merkeziyetsiz bir al-sat ortamı yaratır.