Hangi kripto paraya yatırım yapacağınıza karar vermeden önce dikkate almanız gereken çok fazla şey vardır. Birçok kişi yalnızca fiyat hareketlerine odaklanırken, deneyimli yatırımcılar proje hakkında kapsamlı araştırmalar yapar, örneğin projenin hedeflerini, teknolojisini ve token ekonomisini araştırırlar.
Bir coin ya da tokenin göz önünde bulundurmanız gereken temel özelliklerinden biri dolaşımdaki arzdır. Bu makalede, dolaşımdaki arzın ne olduğu, neden önemli olduğu ve nasıl değiştiği anlatılacak.
Kriptoda Dolaşımdaki Arz Nedir?
Dolaşımdaki arz, dolaşımdaki coin ya da token sayısını ifade eden bir terimdir. Bir tokenin dolaşımda olması, o tokenin herkese açık olduğu ve piyasada işlem gördüğü anlamına gelir. Bu coinler veya tokenler borsaların, diğer kripto kullanıcılarının ve hatta şirketlerin elinde olabilir.
Daha basit bir ifadeyle, bunlar piyasada bulunan ve herhangi bir zamanda işlem görmeye müsait olan coinlerdir. Bazıları geçici olarak özel cüzdanlarda veya akıllı sözleşmelerde kilitli olabilir. Ancak, açık piyasaya geri dönmeleri mümkündür.
Arz Türleri
Söz konusu kripto paralar olduğunda, üç tür token arzı vardır ve bunlar çeşitli şekillerde tanımlanırlar.
Dolaşımdaki arz, belirtildiği gibi, herkesin erişimine açık olan coinleri ifade eder. Alternatif olarak, bazı durumlarda dolaşımdaki arzın yerine toplam arz ifadesi de kullanılabilir. Bu metrik, projenin lansmanından bu yana çıkarılan tüm tokenleri içerir. Bununla birlikte, dolaşımdaki arzdan farklı olarak, oluşturulduktan sonra yakılan coinler veya tokenler de toplam arza dâhildir.
Bir de maksimum arz vardır. Bir kripto paraya ait tüm coin veya tokenleri ifade eder ve dolaşımdaki tüm coinleri, yakılmış coinleri ve henüz piyasaya sürülmemiş olanları içerir. Çoğu kripto para birimi belirli sayıda token ile sınırlandırıldığından, bu sayı üst sınırı temsil eder.
Dolaşımdaki Arz, Toplam arz ve Maksimum Arz Örnekleri
Bitcoin (BTC)’in maksimum arzı 21 milyondur ve hiçbiri yakılmadığından, dolaşımdaki Bitcoin sayısı ve toplam arz aynıdır. Bu yazının yazıldığı sırada piyasada 18,342,431 BTC dolaşımdaydı. Ancak, Bitcoin’de çözülen her blok için her 10 dakikada bir 6,25 BTC serbest bırakıldığından, bu rakam sürekli değişmektedir. Bitcoin’in dolaşımdaki ve toplam arzı, maksimum arzla eşleşene kadar artmaya devam edecektir. Bu gerçekleştiğinde, tüm Bitcoinlerin “dolaşımda” olduğu kabul edilecektir.
Alternatif olarak Cardano’ya (ADA) bir göz atalım. Cardano, coinlerini yakan bir proje örneğidir, yani her üç arz birbirinden farklıdır. Cardano’nun yazımı sırasında dolaşımdaki arzı 34.766.119.444 ADA’dır, bunlar dolaşımda olan coinlerdir. Maksimum coin arzı ise 45 milyardır, bu da var olabilecek maksimum ADA miktarını ifade eder. Ancak Cardano’nun toplam arzı 35.660.688.967’dir. Bu da Cardano’nun şu ana kadar 894.569.523 adet yaktığı anlamına gelmektedir. Yine, daha fazla coin yakıldıkça ve dolaşıma girdikçe bu rakamlar zaman içinde değişecektir.
Dolaşımdaki Arz Neden Önemlidir?
Sabit coinler için durum biraz farklı olsa da çoğu kripto para, gerçek dünyadaki değerli varlıklar tarafından desteklenmemektedir. Bu nedenle, çok volatil olabilirler, yani fiyatları sürekli değişir.
Bunun nedenlerinden biri, fiyatın arz ve talebe göre belirlenmesidir. Bu nedenle, dolaşımdaki arzın neden çok önemli olduğu açıktır. Dolaşımda ne kadar az coin varsa, değerleri de o kadar yüksek olacaktır. Tabii ki, nadirlik tek başına yeterli değildir; yatırımcıların o coini istemek için bir nedeni olmalıdır. Nadir olması, o kripto paranın talep edilmesi için tek başına yeterli bir özellik değildir.
Dolaşımdaki arz, bir kripto paranın piyasa değerini hesaplamak için de kullanılır. Piyasa değeri, bir kripto projesinin ne kadar “büyük” olduğunu belirlemek için kullanılır. Örneğin Bitcoin, piyasa değerine göre en büyük kripto para birimidir, onu Ethereum ve diğerleri takip eder.
Bitcoin’in piyasa değerini, dolaşımdaki arzını coin başına fiyatla çarparak hesaplayabilirsiniz. Bu yöntem, bir kripto projesinin ölçeğini ve sektördeki diğerleriyle nasıl karşılaştırılacağını belirlemeye yardımcı olur.
Bir Kripto Paranın Dolaşımdaki Arzı Değişebilir mi?
Bu makale boyunca dile getirdiğimiz gibi, bir kripto paranın dolaşımdaki arzı sabit değildir. Maksimum arzı olan ve yakma işlemine girmeyen belirli coinler eninde sonunda sabit dolaşıma katılabilir. Örneğin, Bitcoin’in tüm coinleri çıkarıldığında bu durum gerçekleşecektir. Ancak, maksimum arzı olmayan Ethereum gibi coinler için durum farklıdır. Dolaşımdaki arz sonsuza dek değişmeye devam edecektir.
Madencilik Dolaşımdaki Arzı Nasıl Etkiler?
Madencilik ya da yeni coin basımı, dolaşımdaki arzı artırmanın bir yoludur. Madencilik, işlemler işlendiğinde ve bloklar oluşturulduğunda gerçekleşir. Madenciler işlemleri işleyerek bunları blok adı verilen gruplar halinde toplar. Zamanlarını, elektriklerini ve hesaplama güçlerini katmaları karşılığında kripto ile ödüllendirilirler. Bu süreç, bir kripto para biriminin hangi mutabakat mekanizmasını kullandığına bağlı olarak farklılık gösterir.
Bir kez daha örnek olarak Bitcoin’i kullanalım. Madenciler BTC işlemlerini işler, bunları bloklar halinde paketler ve ödül olarak yeni BTC alırlar. Bunlar daha önce kilitli olan ve maksimum arzın bir parçası olan ancak dolaşımdaki arzın bir parçası olmayan coinlerdir. Ancak, madencilik süreci sayesinde dolaşımdaki arzın bir parçası haline gelmişlerdir. Halving fikri de işlemlerin devam etmesini sağlamak için Bitcoin’i oluşturanlar tarafından ortaya atıldı.
Yarılanmanın (Halving) Etkisi
Adından da anlaşılacağı üzere, yarılanma bir şeyin yarıya indirildiği bir süreçtir. Bu durumda, yarıya indirilen şey kripto blok ödülleridir. Orijinal haliyle halving olarak bilinen yarılanma, Bitcoin’in gizemli yaratıcısı Satoshi Nakamoto tarafından icat edilmiştir. Satoshi, Bitcoin’in blok ödüllerinin 210.000 blok çıkarıldığında yarıya indirileceği şeklinde bir karar verdi.
Bitcoin ilk piyasaya sürüldüğünde madencileri blok başına 50 BTC ile ödüllendiriyordu. Ancak, zaman geçtikçe ve 210.000 blok kazıldıkça, miktar yarıya indirilerek 25 BTC’ye düşürüldü. Bir başka 210.000 bloktan sonra, bu miktar tekrar yarıya indirilerek blok başına 12,75 BTC’ye, ardından tekrar 6,25’e düştü. Gelecekte, yarıya indirme devam edecek ve ödüller gittikçe azalacak. Umarız o zamana kadar Bitcoin’in fiyatı artmaya devam eder, böylece daha az sayıda BTC bile madencilere büyük ödüller getirmeye devam eder.
Token Yakımları
Dolaşımdaki arz token yakmalarından da etkilenebilir. Token yakma, projenin dolaşımdaki arzını azaltmak için uygulamaya konulan bir mekanizmadır. Elbette tokenler fiziksel bir temsile sahip olmadıkları için aslında yakılmazlar. Bunun yerine, tek yönlü bir akıllı sözleşmeye gönderilirler.
Burada gerçekleşen şey, geliştiricilerin coinlerin gönderileceği ancak çıkamayacağı bir akıllı sözleşme yapılmasıdır. Geliştiriciler ya da topluluk belirli bir miktarı yakmak için oy kullandığında, bu coinleri akıllı sözleşmenin içine kilitlerler. Bu, coinleri/tokenleri dolaşımdaki arzdan çıkarır ve sonsuza kadar kilitler. Bu arada, dolaşımdaki arz küçülür, bu da aynı talep için artık daha az arz olduğu anlamına gelir.
Token yakma süreci, maksimum arzı olmayan tokenların arzını kontrol etmenin etkili bir yoludur. Aynı zamanda aşırı maksimum arzı olan tokenlerin dolaşımdaki arzını da azaltır.
Dolaşımdaki Arzın Takibi
Dolaşımdaki arz her kripto para birimi için önemli bir rol oynar ve bir coinin gelecekteki performansını hesaplamak ve teknik analiz yapmak için kullanılabilecek bir metriktir.
Maksimum arzı olmayan kripto paralar yeni coin çıkarmaya devam edecektir. Teoriye göre, token yakma mekanizması yoksa, dolaşımdaki arz arttıkça söz konusu tokenin fiyatının düşmesi muhtemeldir; talep aynı kalırsa ya da arzdan daha yavaş artarsa, değer eninde sonunda düşecektir. Bunun tek çaresi düzenli token yakımları yapmak ve dolaşımdaki arzı yapay olarak kontrol etmektir. Bir sonraki uzun vadeli yatırımınızı planlarken bunu aklınızda bulundurun.
Sıkça Sorulan Sorular
Yüksek dolaşım arzı iyi midir?
Daha yüksek dolaşımdaki arz daha fazla likidite anlamına gelebilir. Ancak, bununla birlikte, yüksek arz genellikle varlığın fiyatının yükselmesini engelleyebilir. Ne kadar çok coin ya da token varsa değerleri o kadar düşebilir ya da tam tersi olur.
Toplam arz ve dolaşımdaki arz nedir?
Toplam arz, bir kripto projesinin var olabilecek tüm coinlerini ya da tokenlerini ifade eder. Dolaşımdaki arz ise yalnızca dolaşımda olan coinleri/tokenleri ifade eder. Örneğin, Bitcoin’in toplam arzı 21 milyondur, ancak bunların hepsi çıkarılmamıştır (dolaşımda değildir).
Dolaşımdaki arz, maksimum arza ulaşırsa ne olur?
Dolaşımdaki arz, maksimum arza ulaştığında, bu tüm coinlerin çıktığı ve piyasada dolaşımda olduğu anlamına gelir. Bu, hiçbir zaman yeni coinlerin piyasaya sürülmeyeceğini gösterir. Sonuç olarak, bu durum kıtlık yaratır ve tipik olarak varlığın fiyatı bunun sonucunda yükselebilir.
