Yüksek Hacimli İşlemler Hakkında Temel Bilgiler: Özel Olarak Anlaşılarak Gerçekleştirilen İşlemlerle Fiyat Slipajını Önleme

Yüksek hacimli işlem, büyük hacimli varlıkların borsa dışında uzlaşılarak ve özel olarak anlaşılarak satın alınması veya satılmasını ifade eder. Yüksek hacimli işlem, slipaj nedeniyle varlıkların piyasa fiyatını etkilemeden büyük miktarlarda hisse senedi, vadeli işlem sözleşmesi, tahvil veya kripto para almak ya da satmak için son derece kullanışlı bir özelliktir.

Bu makalede; yüksek hacimli işlem kavramının mantığı, yüksek hacimli al-sat işleminin ne demek olduğu ve traderların büyük pozisyonlar alıp satmak için neden bu özelliği kullandıkları anlatılacaktır.

Yüksek Hacimli İşlem Nedir?

Yüksek hacimli işlem, yüksek net varlık değerine sahip piyasa katılımcılarının, piyasa fiyatında hareketliliğe neden olmadan bir varlığı toplu olarak alıp satabilecekleri bir borsa dışı (OTC) al-sat yöntemidir. Yüksek hacimli OTC işlemleri genellikle kurumsal yatırımcılar, hedge fonları veya görece zengin bireysel yatırımcılar tarafından tercih edilir.

Bir kurum veya yüksek net varlık değerine sahip bir trader belirli bir varlığı toplu olarak almak ya da satmak istediğinde, yüksek hacimli işlem platformuna bir teklif talebi veya RFQ gönderir. Genellikle broker veya satıcı olan bu platform, işlemi daha küçük parçalara böler ve piyasa yapıcılar da gerçekleşme fiyatı için bir teklif sunar. Trader bu fiyatı kabul ederse işlem açık piyasada değil borsa dışında (OTC) gerçekleştirilir, yani alış veya satış emri hiçbir zaman emir defterlerine girmez.

Tipik bir borsa emir defteri yerine yüksek hacimli işlem platformu kullanılması sayesinde, nihai gerçekleşme fiyatının değişmeyeceği konusunda traderların içi rahat olur. İşlem ve işlemle ilgili ön görüşme gizlilik içinde tamamlandığından, yüksek net varlık değerine sahip traderlar fiyat slipajı riski yaşamadan çok büyük pozisyonlar alabilir veya satabilir.

Yüksek hacimli işlem platformlarından bazıları, traderların tek bir yüksek hacimli işlemde birden fazla işlem türü içeren karmaşık stratejiler kullanmalarına olanak sağlar. Yüksek net varlık değerine sahip bir traderın, yüksek hacimli sürekli swap sözleşmeleri satın alarak ve eş zamanlı bir şekilde aynı dayanak varlığın vadeli işlem sözleşmelerini satarak avantajlı bir alış satış farkı stratejisi uygulamak istediğini varsayalım. Bu trader, bu tür çok bacaklı işlemleri destekleyen bir yüksek hacimli işlem platformu aracılığıyla, riskten korunma (hedging) stratejisini ve diğer gelişmiş stratejileri tek bir yerde toplayıp basitleştirebilir.

Yüksek hacimli işlem platformları üzerinden bu tür stratejileri uygulamanın avantajı, traderın her iki bacağın da aynı fiyattan gerçekleşeceğinden emin olabilmesidir. Yani, işlemin yalnızca bir bacağının gerçekleşmesi ve bu nedenle istenmeyen risklere maruz kalma gibi bir durum söz konusu değildir.

Fiyat Slipajı Nedir?

Fiyat slipajı (veya sadece slipaj olarak da adlandırılır), bir varlığın fiyatında traderların eylemleriyle tetiklenen hareketler yaşanmasını ifade eder. Bir piyasa çok büyük bir alış veya satış emrini mevcut fiyattan karşılayabilecek kadar likit olmadığında fiyat slipajı meydana gelebilir.

Yüksek net değere sahip bir traderın tam olarak 40.000 $’lık fiyat seviyesinden 1.000 BTC satmak istediğini varsayalım. Bu trader tipik bir borsa emir defteri aracılığıyla bu kadar büyük bir emir verseydi, muhtemelen söz konusu satış emri nedeniyle 40.000 $ seviyesindeki tüm alış emirleri kullanılmış olurdu.

Trader bu işlem için piyasa emrini kullansaydı, emri tamamen gerçekleştirilene kadar giderek daha da düşük fiyatlarla gerçekleşecekti. Öte yandan limit emrini kullansaydı, emrin yalnızca bir kısmının gerçekleşebilmesi ihtimali söz konusu olurdu. Yüksek hacimli işlemlerde ise nihai gerçekleşme fiyatı alıcı ile satıcı arasında önceden belirlenmiştir ve dolayısıyla garanti edilir.

Yukarıdaki örnekte trader 1.000 BTC’lik devasa satış emrini verseydi, diğer traderlar emir defterinde bu emri gördüklerinde, öngörülen fiyat slipajından kazanç elde etmek için muhtemelen açığa BTC satacaklar ve bu nedenle çok daha ciddi bir düşüş hareketine yol açacaklardı. Sonuçta ise ilgili kurum veya yüksek net değere sahip trader için emrin gerçekleşme fiyatı çok daha avantajsız bir seviyeye inebilirdi.

Tipik bir yüksek hacimli işlem büyüklüğündeki emirler büyük olasılıkla fiyat slipajı yaratacağından, traderlar genellikle, satış yaparken mevcut fiyat üzerinden küçük bir indirim yapmayı veya satın alım yaparken prim ödemeyi teklif ederler. Bu tür teklifler, kazanç elde etme fırsatı sunması nedeniyle, piyasa yapıcıları ilgili işleme taraf olmaya teşvik edecektir.

Neden Yüksek Hacimli İşlem Yapmalısınız?

Varlık net değeri yüksek olan traderlar ve kurumlar, emir defterine herkese açık bir işlem emri eklemek yerine, varlığın fiyatını etkileyecek bir piyasa tepkisine yol açmadan büyük miktarlı işlemlerini gizlice gerçekleştirmek için yüksek hacimli işlem platformlarını tercih edebilirler. Bu sayede, açık piyasada mümkün olandan daha avantajlı bir fiyata büyük miktarlarda hisse senedi, kripto veya vadeli işlem sözleşmesini hızlı bir şekilde alıp satabilirler.

Yüksek hacimli işlemler en yaygın olarak, büyük boyutlu işlemlerin ilgili varlığın piyasa fiyatını önemli ölçüde etkileyeceği, görece likit olmayan piyasalarda kullanılmaktadır. Bu tür piyasalarda hacimli satış yapmak fiyatı istenmeyen şekilde aşağı çekecek, alım yapmak ise tam tersi bir etki doğuracaktır.

Yüksek hacimli işlemler, yüksek arz ancak düşük talep düzeyine sahip piyasalarda bir varlığı büyük miktarlarda satın almak isteyen, yüksek net değere sahip traderlar için de kullanışlı olabilir. Örneğin potansiyel bir alıcı, büyük hacimli bir emir için fiyat teklifi talep edebilir ve satıcılar, pozisyonun tamamını hızlı bir şekilde karşılamak için piyasa fiyatı üzerinden indirim sunabilir.