Uniswap, Ethereum blok zincirinde geliştirilen, yaygın olarak DEX olarak adlandırılan merkeziyetsiz bir borsadır. Traderlar, alıcılar, satıcılar veya aracılardan oluşan likit bir pazara ihtiyaç duymadan ERC-20 tokenlerini anında swap etmek için Uniswap’i kullanıyor. Ağ, üçüncü taraf aracılara ihtiyaç duymadan sansüre karşı dirence, güvenliğe ve kişisel gözetimli cüzdana öncelik verir.
Al-sat emirleri dahili olarak bir Emir Defteri aracılığıyla işleyen merkezi bir borsanın aksine merkeziyetsiz bir borsa, traderların doğrudan zincir içinde etkileşimde bulunabileceği sabit, izinsiz bir likidite havuzu olarak işlev gören bir otomatik piyasa yapıcıyı (AMM) çalıştırır. UNI, Uniswap protokolünün yerel tokenidir ve OKX’teki çeşitli pazarlarda alınıp satılabilir. UNI, Uniswap platformunun geliştirilmesini yöneten tekliflere oy vermek için kullanılır. Ayrıca likidite çifti oluşturmak ve kripto ödülleri kazanmak için UNI’yi de kullanabilirsiniz.
Uniswap ekosistemi aşağıdaki özelliklerden oluşur:
- Uniswap Labs: Uniswap protokolünü geliştiren şirket.
- Uniswap Protocol: Ethereum blok zincirinde merkeziyetsiz bir kripto borsası.
- Uniswap Interface: Kullanıcıların protokol ile etkileşim kurmasını sağlayan bir web arayüzüdür.
- Uniswap Yönetişimi: Uniswap protokolünü yönetmek için UNI tokenini kullanan bir yönetişim sistemi.
Başlangıçta Ethereum ağı için geliştirilen Uniswap, artık Polygon, Arbitrum ve Optimism blok zincirlerinde faaliyet gösteriyor. Bu zincirler arası esneklik, merkeziyetsiz finans kullanıcılarının Uniswap’te sevdiği şeylerden biridir.
Uniswap nasıl çalışır?
Uniswap, traderların token swap yapmak için kullanabilecekleri çok çeşitli likidite havuzlarının oluşturulmasını kolaylaştıran merkeziyetsiz bir borsa platformudur. Uyumlu herhangi bir token bir DEX’e eklenebilir ve borsayı barındırmak için merkezi bir kuruluşa veya işletmeye ihtiyaç duyulmadan alınıp satılabilir.
Bunu etkinleştirmek için Uniswap, traderların otomatik bir piyasa yapıcı aracılığıyla tokenleri takas etmelerini sağlamak amacıyla merkeziyetsiz finansta kritik olan akıllı sözleşmeler kullanır. Uniswap gibi bir otomatik piyasa yapıcı, traderların Uniswap web uygulaması aracılığıyla blok zincirindeki likidite havuzlarında kripto para swap etmelerini sağlayacak bir takas aracıdır. Uniswap kullanırken, kullanıcıların piyasa açılış süreleri ve diğer traderların ilgili emirleri verme ihtiyacı gibi dış faktörler kısıtlanmaz.
Bir likidite havuzu oluşturmak için, bir likidite sağlayıcısı, Uniswap kullanıcılarının al sat yapabileceği ortak bir token potu haline gelebilecek iki farklı token sağlamalıdır. Belirli bir likidite havuzundaki tokenlerin fiyatı, token değerini belirleyen bir matematiksel formülle düzenlenir. Bir likidite havuzu ile işlem yapmak, havuzdaki tokenlerin oranını değiştirerek her tokenin fiyatında değişikliklere neden olur.
İşlem ücretleri, likidite sağlayıcılarını bir Uniswap likidite havuzuna token sağlamaya teşvik eder. tokenleri havuzla takas eden her işlemin belirli bir yüzdesini alırlar.Uniswap merkeziyetsiz uygulaması (DApp), traderların token swap etmek için kullanabilecekleri çeşitli likidite havuzlarının oluşturulmasını kolaylaştırır. Uyumlu herhangi bir token Uniswap’e eklenebilir ve piyasaya ev sahipliği yapmak için merkezi bir varlık veya işletme gerekmeksizin al-sat yapılabilir.
UNI fiyatı ve token ekonomisi
UNI, yaklaşık 734.000.000 dolaşım miktarına ve maksimum 1.000.000.000 token miktarına sahip bir ERC-20 tokenidir. Bu tokenler dört yıl boyunca aşağıdaki şekilde dağıtılacaktır:
- Uniswap topluluk üyeleri: %600,00 (600.000.000 UNI).
- Mevcut ve gelecekteki çalışanlar: %21,266 (21.660.000 UNI).
- Yatırımcılar: %18,044 (180,440,000 UNI).
- Danışmanlar: %0,69 (6,900.000 UNI).
Toplam UNI arzının %15’i hemen “tarihsel kullanıcılara ve likidite sağlayıcılara” sunuldu. Bu, ağa ve likiditeye olan inancı nedeniyle ilk topluluk üyelerini ödüllendirmek için yapıldı. Ayrıca UNI tokenlerinin %43’ü Uniswap yönetişim hazinesinde tutulacak. Bu 430.000.000 token, katkıda bulunan hibeleri, topluluk girişimleri, likidite madenciliği ve diğer programlar aracılığıyla dağıtılacak.
UNI arzı enflasyonisttir, token mint edildikten dört yıl sonra başlayan %2’lik bir orana sahiptir. Bu enflasyonist model, Uniswap ağına katılımın ve katkının devam etmesini sağlar. Uniswap’ın emisyon yapısı, maksimum toplam arza Eylül 2024’te ulaşılacağını gösteriyor.
Kurucu hakkında
Uniswap protokolünün geliştirilmesi, 2017 yılında kurucu Hayden Adams’ın Siemens’teki makine mühendisi pozisyonundan çıkartılmasıyla başladı. Adams, Ethereum ve akıllı sözleşmeler hakkında daha fazla bilgi edinmesini öneren yakın arkadaşı Karl Floersch ile iletişime geçti. Adams, kodlama becerilerini geliştirmek ve blok zinciri teknolojisi hakkında daha fazla bilgi edinmek için, Ethereum’un kurucusu Vitalik Buterin’in popüler bir çevrimiçi forum olan Reddit’te tanımladığı bir proje üzerinde çalışmaya başladı.
Adams, Ethereum projesini tetikleyen inançların büyüsüne kapıldı. Merkeziyetsizlik ve izin protokolleri misyonları, o sırada işsiz olmasına rağmen Uniswap platformunu geliştirmeye devam etmeye itti. Nisan 2018’de, Adams’ın Seoul’deki Deconomy konferansında Vitalik Buterin ile tanışınca önemli bir atılım gerçekleşti. Buterin, Adam’ın kaynak kodunu okudu ve ona Ethereum Foundation’dan bir hibe başvurusunda bulunmasını ve farklı bir kodlama dili olan Vyper’da Uniswap’i geliştirmeye devam etmesini tavsiye etti.
Birkaç aylık devam eden geliştirmeden sonra, Uniswap merkeziyetsiz borsası Kasım 2018’de sonunda Ethereum mainnet’inde yer aldı. Ancak, ekip orada durmadı ve bugüne kadar platformu sık güncellemelerle geliştirmeye devam ediyor. Bunun gibi bir örneği, Uniswap V3’te opsiyonel işlem ücreti kademeleridir. Bu, likidite sağlayıcıların al-sat yaparken işlem ücretlerini ne kadar trader ödemesi gerektiğini seçmesine olanak tanır. Bugün Uniswap, kripto para sektöründeki en büyük 1. Katman akıllı sözleşme blok zinciri olan Ethereum’daki merkeziyetsiz borsalar arasında en yüksek kilitli toplam değere (TVL) sahiptir.
Alanında öncü olan Uniswap, birçok tanınmış kurumsal yatırımcının büyük ilgisini çekti. Delphi Digital, Pantera Capital, a16z Crypto ve Blockchain Capital gibi ağır sıklet yatırımcılar Uniswap’i destekledi ve finanse etti. Bu deneyimli fonlar Uniswap’in geliştirilmesine yardımcı oldu ve mevcut başarısına önemli katkılarda bulundu.
Uniswap hakkında öne çıkanlar
Uniswap’ta NFT’ler
Uniswap’e gelen en heyecan verici ve tartışılan gelişmelerden biri, değiştirilemez bir token (NFT) bütünleştiricisinin platforma entegre edilmesidir. Haziran 2022’de Uniswaps Labs, Genie’yi başarıyla satın aldıklarını ve bunu Uniswap sitesine uygulayacaklarını duyurdu.
Genie bir NFT bütünleştiricisidir. Bu, olası NFT alıcılarının herhangi bir pazar yerinde listelenen NFT’leri tek bir yerde toplamak ve satın almak için Genie’yi kullanabileceği anlamına gelir. Bu, NFT toplama sürecini basitleştirir ve en iyi fırsatlar için birçok farklı pazar yerini kontrol etme ihtiyacını ortadan kaldırır. Bu, projenin geliştirilmesinde büyük bir adımdır ve DeFi kullanıcılarının ve NFT toplayıcılarının Uniswap konusunda oldukça heyecanlanmasına neden olur.
Swap Widget
Nisan 2022’de Uniswap geliştirmesi, geliştiricilerin uygulamalarına kolayca entegre olabileceği basit bir swap işlevi olan Swap Widget’ı duyurdu ve devreye aldı. Swap Widget, kullanıcıların Uniswap web uygulamasına gitmek yerine üçüncü taraf bir siteden token alım satımı yapmasına olanak tanır. Swap Widget yalnızca bir kod satırı üzerinden uyumlu bir dApp’e eklenebilir ve halihazırda OpenSea gibi popüler siteler tarafından kullanılmaktadır.
