Arbitrum, Mart 2023’teki airdrop’undan önce bile büyük ilgi toplayarak önde gelen bir Ethereum ölçeklendirme çözümü olarak ortaya çıkmıştır. Ethereum ağı için ikinci katman ölçeklendirme çözümü olarak sağladığı fayda, daha geniş kripto para ekosistemi içinde öne çıkmasında çok önemli olmuştur.
Arbitrum nedir?
Arbitrum, Ethereum ağının ölçeklenebilirliğini artırmak için özel olarak geliştirilmiş bir 2. Katman blok zinciri protokolüdür. Arbitrum, güvenliğini ve merkeziyetsizliğini korurken optimistic roll-up kullanarak Ethereum üzerindeki işlem hacmini artırmayı amaçlamaktadır. Geliştiricilerin uygulamalarını 1. Katman Ethereum protokolünden 2. Katman Arbitrum protokolüne geçirmeleri için sorunsuz bir geçiş yolu sağlar.
Protokolü Offchain Labs oluşturdu ve Mainnet 2021’de başlatıldı. Mart 2023’te Arbitrum Vakfı, ARB’yi Arbitrum ekosisteminin yerel tokeni olarak tanıttı. Bu, projenin gelişiminde önemli bir dönüm noktası oldu ve kripto alanındaki rolünü daha da sağlamlaştırdı.
Arbitrum ekibi
Arbitrum ekibi, daha önce Princeton Üniversitesi’nde araştırmacı olan Ed Felten, Steven Goldfeder ve Harry Kalodner’dan oluşmaktadır. Bilgisayar Bilimleri Profesörü olan Ed Felten uzmanlığını projeye taşırken, Steven Goldfeder ve Harry Kalodner Bilgisayar Bilimleri alanında doktora derecesine sahiptir. Birlikte, Arbitrum’un arkasındaki geliştirme ve yeniliği yönlendiren yetenekli ve bilgili bir ekip oluşturuyorlar.
Arbitrum nasıl çalışır?
Arbitrum ağı, Ethereum ağını ölçeklendirmek için optimistic roll-up kullanır. Ethereum blok zinciri saniyede yalnızca 15-30 işlem (TPS) gerçekleştirebilirken, toparlamalar işlem hızını 85 kata kadar artırabilir.
Optimistic roll-up’lar işlemleri bir araya toplar ve bunları zincir üzerinde tek tek işlemek yerine zincir dışında gruplar halinde işler. Bu işlemler daha sonra blok zincirinde gruplar halinde ve daha düşük sıklıkta doğrulanır.
Açıklamak gerekirse, optimistic roll-up işlemlerini, her bir ürün için ayrı ayrı ödeme yapmak yerine bir süpermarketten ihtiyacınız olan tüm ürünleri tek seferde almaya benzer şekilde, birden fazla işlemi gruplandırmak olarak düşünün.
Buna karşılık, geleneksel Ethereum ağı, mağazada her bir ürün için ayrı ayrı ödeme yapmak gibi işlemleri tek tek işler. Arbitrum’un iyimser toparlamalardan yararlanan protokolü, işlemlerin toparlanmasını ve gruplar halinde işlenmesini sağlayarak ölçeklenebilirliği ve verimliliği artırır.
Arbitrum’un yerel tokeni: ARB
ARB, Arbitrum ekosisteminde yönetişim tokeni olarak işlev gören bir ERC-20 tokenidir. ARB Sahipleri, merkeziyetsiz otonom organizasyonda (DAO) ortaya konan teklifler için lehte veya aleyhte oy kullanabilir.
Token ekonomisi
ARB’nin toplam arzı 10 milyar token, dolaşımdaki arzı ise 1,275 milyar token. Arbitrum Vakfı, 23 Mart 2023’teki viral airdrop sırasında toplam ARB arzının %12,75’ini kullanıcılara ve DAO’lara dağıtmıştır.
ARB tokenlerini stake etme
ARB tokenleri çeşitli merkeziyetsiz borsalarda (DEX’ler) stake edilebilir ve kullanıcıların likidite havuzu tarafından üretilen ücretlerden ödüller kazanmasına olanak tanır. ARB tokenleri ne kadar uzun süre stake edilir veya kilitlenirse, kullanıcı için potansiyel ödüller o kadar yüksek olur.
Ayrıca, OKX gibi merkezi borsalar (CEX’ler) OKX Earn aracılığıyla ARB için stake etme hizmetleri sunmaktadır. Kullanıcılar, stake edilmiş ARB tokenleri üzerinden esnek bir yüzdede 1 yıllık yüzde getiri (APY) kazanabilir.
Arbitrum’un kullanım alanları
Arbitrum’un kullanım alanları öncelikle yönetişim işlevselliği etrafında dönmektedir. Ekosistemin yerel yönetişim tokeni olan ARB, Arbitrum ağı içindeki teklif ve kararların oylanması için tasarlanmıştır. Ayrıca ARB, ödül kazanmak için stake edilebilir ve ekosistemdeki kullanıcılar için bir tasarruf aracı olarak hizmet edebilir. ARB’nin ağdaki işlemler için gas ücreti olarak kullanılmadığını belirtmek önemlidir
ARB Token dağıtımı
ARB’nin arz dağılımı aşağıdaki gibidir:
- Arbitrum DAO hazinesi: %42.78
- Offchain Labs ekipleri ve danışmanları: %26.94
- Yatırımcılar: %17.53
- Kullanıcılara Airdrop: %11.62
- DAO’lara Airdrop: %1,13
Arbitrum’un gelecek vizyonu
Arbitrum’un gelecek vizyonu, aşamalı merkeziyetsizliğin sağlanması etrafında şekillenmektedir. Arbitrum Vakfı şu anda ekosistemdeki karar alma gücünün çoğunu elinde tutarken, amaç Arbitrum ekosistemi genişledikçe ve daha fazla web3 kullanıcısı ağa katıldıkça daha merkeziyetsiz bir yönetişim modeline geçiş yapmaktır.
Bu arada, ARB token sahipleri, iyileştirme önerileri için oylamaya aktif olarak katılabilir ve bir düzeyde topluluk katılımı sağlayabilir.
Ayrıca, Arbitrum kısa süre içinde bir 3. Katman dApp başlatmayı planlıyor.
Orbit adı verilen bu üçüncü katman çözümü, geliştiricilerin Rust ve C++ gibi popüler programlama dillerini kullanarak programları dağıtmasına olanak tanıyacak.
