Bu bir OKX — Okcoin ortak araştırmasıdır. Adam Bloom, Los Angeles’ta yaşayan bir içerik yazarı, podcast yayıncısı ve getiri toplayıcısıdır.
Ethereum Merge güncellemesi tamamlandığına göre, sıradaki Ethereum yükseltmeleri olan Surge, Verge, Purge ve Splurge için hazırlanma zamanı geldi.
Genel Bakış
Ethereum’un uzun süredir beklenen güncellemesi, ağı enerji tüketimi açısından %99’un üzerinde daha verimli hâle getirdi ve mutabakat mekanizmasını iş kanıtından (PoW) hisse kanıtına (PoS) güncelledi.
Ancak Merge; ağı daha ucuz, daha hızlı ve daha merkeziyetsiz hâle getirmek için gelecek yükseltmelere de hazırladı.
Bu yükseltmeler tamamlandığında Ethereum Foundation, Ethereum’un saniyede 100 bin işlem (TPS) gerçekleştirebileceğini öngörüyor.
Bir Kez Daha: Merge
Ethereum 2015 yılında piyasaya çıkar çıkmaz, Ethereum Foundation PoW’dan PoS’a geçişi tartışmaya başladı. Yedi yıl alan bu süreç bu hafta nihayet tamamlandı. Ethereum PoS’a geçti ve bunun ağı enerji açısından %99’un üzerinde daha enerji verimli hâle getirmesi bekleniyor.
Ayrıca, Ethereum artık PoS doğrulayıcılarına PoW madencilerine ödediğinden daha az ETH ödülleri ödeyecek. Sonuç olarak, Ethereum'un toplam yeni ETH ihracı yılda 5 milyon ETH'den 166*√(Stake edilen toplam ETH) formülüne göre hesaplanan bir miktara düşmelidir. Biraz karışık bir formül ama sonuç olarak ETH ihracı muhtemelen düşecek. Hem de epey bir düşecek. Yaklaşık %90 düşecek.
Bazıları bu azalmayı Bitcoin’in “yarılanma” süreciyle karşılaştırıyor. Bitcoin yarılanmasında ağ, Bitcoin’in enflasyon oranını düşürmek için madencilik ödüllerini yarı yarıya azaltır.
ETH ihracı %90 oranında azalırsa bu bir ”üçlü yarılanma” (hesap edin) anlamına gelecektir.
Buna ek olarak, Ethereum geçtiğimiz yaz, ağın kullanıcı işlem ücretlerini (“gas ücretleri”) işleme şeklini değiştiren EIP-1559 adlı yeni bir kural kabul etti. EIP-1559 kapsamında ağ, gas ücretlerini madencilere ödemek yerine otomatik olarak “yakmaktadır”. Yani ağ, gas ücretlerini ödemek için kullanılan ETH coinlerini toplar ve dolaşımdan kaldırır.
PoS kapsamında ETH ihracını azaltan bu iki kural ve EIP-1559 kapsamında yakılan gas ücreti, Merge sonrası ETH arzının önemli ölçüde düşmesine neden olabilir.
Merge işte böyle bir şeydi. Peki şimdi bizi neler bekliyor?
Vitalik’in Ethereum Yol Haritası
Sonraki adımlarda Ethereum bir dizi karmaşık ve iddialı ağ güncellemesi gerçekleştirecek. Ethereum’un tipik “Bundan emin misiniz?” tarzında, geliştiriciler bu güncellemelerin hepsini aynı anda, paralel olarak gerçekleştirmeyi planlıyorlar.
İşte tüm plan bu şekilde. Evet çok fazla olabilir. Sadece sizi önceden uyarıyoruz çünkü bu biraz korkutucu fakat birlikte üstesinden geleceğiz. Hazır mısınız?
Yani evet. Bu çok fazla. Sizi uyarmıştık. Sorun yok, derin bir nefes alın. İşte tüm bunların ne anlama geldiğini açıklıyoruz.
İlk olarak konumuz Surge.
Surge: Parçalarla Ölçeklendirme
Web3 işlemleriniz için Ethereum’un ana ağını kullanmayı seviyorsanız size kötü bir haberimiz var: Vitalik sizi oradan çıkarmak istiyor. Ethereum’un ana ağı en az bir yıldır gas ücretlerinin patlamasına neden olan DeFi, NFT mint işlemleri ve köpek temalı coin işlemleriyle dolup taşıyor.
Bu tür blok zinciri tıkanıklıklarını gidermenin iki temel yolu vardır. Bunlardan biri, blok zincirinin ana ağındaki işlem kapasitesini artırmaktır. Solana bu yaklaşımı benimsemiştir ancak bu yaklaşım bazı ödünleri de beraberinde getirmektedir. Solana ana ağında saniyede 200 binden fazla işlem gerçekleştirebiliyor. Ancak bu ağ sürekli tekrarlanan teknik zorluklarla karşı karşıya kalıyor.
Ethereum ise diğer yaklaşımı benimsiyor; bu da mümkün olduğunca çok sayıda işlemi ana ağdan çıkarıp Ethereum uyumlu blok zincirlerinden, yan zincirlerden ve Ethereum’a bir balinanın üzerindeki midyeler gibi bağlanan rollup protokollerinden oluşan “Katman 2” üzerine taşımak.
Merge'den önce bile, bu Katman 2 ölçeklendirme protokollerinin geniş ve büyüyen koleksiyonunda milyarlarca dolarlık kilitlenen toplam değer biriktirmişti. Bunlar arasında Polygon, Avalanche, Arbitrum ve Optimism yer alıyor ve bunlara her gün yenileri katılıyor.
Surge ile Ethereum, Layer 2'ye “parça” adı verilen yerel yan zincirler ekleyecek. Bu parçalar 64 tane olana kadar kademeli olarak kullanıma sunulacak. Bu noktada Ethereum tek bir zincirden ziyade, ikiye böldüğünüzde bu şekilde görünen bir bungee kordonu gibi görünecektir.
Surge’den sonra, Ethereum bir tür çoklu zincir yapısına sahip olacak fakat büyük zincir olan Ethereum ana ağı bir omurga gibi ortada yer alacak.
Ethereum parçaları ve üçüncü taraf ölçeklendirme protokolleri de dahil olmak üzere tüm Katman 2 protokolleri, işlemleri Ethereum’un ana ağından uzakta işleyecek. Daha sonra Katman 2, ağın Ethereum defterine kaydetmesi için işlem paketlerini Ethereum’un ana ağına geri gönderecek. Ethereum Foundation, bu süreç tamamlandığında Ethereum’un 15 TPS’lik bir ağ veriminden 100 bin TPS’ye sıçrayabileceğini tahmin ediyor.
Bu ekstra veri kapasitesi, Katman 2 işlemlerini işleme maliyetini tahmini olarak %90 oranında azaltabilir. Şu anda, bu Katman 2 protokolündeki gas ücretleri bir 0,01 ABD doları ile yaklaşık 0,30 ABD doları arasında değişmektedir. Bu maliyetin %90’ını çıkardığınızda, sosyal medya ve oyun gibi günlük internet aktiviteleri için kullanabileceğiniz kadar ucuz bir ağa sahip olabilirsiniz.
Bu gerçekleşirse Ethereum yalnızca yüksek risk almayı seven traderlar için kripto al-sat işlemi gerçekleştirme, DeFi ve NFT’ler hakkında spekülasyon yapma yeri değil, aynı zamanda günlük kullanım için gerçekten merkeziyetsiz küresel bir bilgisayar hâline gelebilir.
Üstelik bu gerçekleşirken, Ethereum da Verge üzerinde çalışarak perde arkasında kendini daha da geliştirecek.
The Verge: Durum Bilgisine İhtiyaç Duymayan İstemcilere Hazırlık
Bakın, bunu söylemenin kolay bir yolu yok. Bunu anlatalım ve sonra yolumuza devam edelim:
Ethereum, işlemleri doğrulamak için kullandığı kriptografik kanıt metodolojisini Merkle ağaç yapısından Verkle ağaç yapısına geçiriyor.
Bunun ne anlama geldiğini gerçekten bilen var mı? Vitalik biliyor ve de bu konuda çok heyecanlı.
Kendinizi daha çok bu adam gibi hissediyorsanız utanacak bir şey yok. Sonuç olarak Verkle ağaçları, kriptografik kanıtların Merkle ağaçlarına göre çok daha az veri kullanmasını sağlar. Merkle ağaçlarını kullanarak işlemleri doğrulayan bir Ethereum düğümü, Ethereum ağının tüm durumunu bilmelidir. Bu da çok fazla veri anlamına gelir. Tüm bunları tutmak ve işlemek için büyük bir bilgisayar gerekir.
Ancak Verkle ağaçlarını kullanarak işlemleri doğrulayan bir Ethereum düğümü bunu Ethereum ağının durumu hakkında minimum bilgi ile yapabilir. Doğrulayıcı çok daha az veri ile, durum bilgisi olmayan bir istemci olarak işlev görebilir. Bu da Ethereum doğrulayıcı düğümlerinin daha az güçlü bilgisayarlarda çalışabileceği anlamına gelir. Böylece Ethereum doğrulayıcıları daha küçük, daha ucuz ve daha taşınabilir hâle gelerek merkeziyetsizliği teşvik eder.
Ancak Verge, ağın mevcut durumunu bilmeden bir doğrulayıcı düğüm çalıştırmanıza izin verse bile, yine de Ethereum defterini yani ağın tüm geçmiş durumunu saklamanız gerekir. Bu da bizi Purge güncellemesine getiriyor.
Purge: ETH Defterinin Boşaltılması
Ethereum defteri şu anda 1020 GB verinin biraz üzerinde ve her an daha da büyüyor. Bir Ethereum doğrulayıcı düğümü çalıştırıyorsanız, 1020 GB’ın tamamını makinenizde depolamanız ve büyüdükçe daha fazlası için yeriniz olduğundan emin olmanız gerekir.
Purge bu durumu düzeltecek. EIP-4444, her Ethereum düğümünün tüm Ethereum defterini saklaması gerekliliğini ortadan kaldırmayı önermektedir. Bu güncelleme Ethereum doğrulayıcısı olmayı daha da ucuz hâle getirecektir. Aslında Vitalik, Ethereum kullanıcılarının Ethereum işlemlerini akıllı telefonlarıyla doğrulayabilmelerini istediğini dile getiriyor. Her 30 saniyede bir çılgınca kontrol etmek için yeterince uygulamanız yoksa bunu da değerlendirebilirsiniz.
Peki geriye ne kaldı?
Splurge: Geriye Kalan Her Şey
Splurge, kalan diğer Ethereum güncellemelerinin bir listesidir. Bunlar ağı daha hızlı, daha ucuz, daha ölçeklenebilir, daha merkeziyetsiz hâle getiren ve Katman 2’deki etkinliği artıran diğer Ethereum güncellemelerinin temalarına uyum sağlıyorlar.
Ethereum son yedi yılda inanılmaz bir ilerleme kaydetmesine rağmen aslında hâlâ ilk günlerini yaşıyor. Ethereum bu güncellemeleri yapması veya yapamaması, önümüzdeki birkaç yıl içinde ağın merkeziyetsiz bir dünya bilgisayarı ve Web3’ün omurgası olma vizyonunu gerçekleştirip gerçekleştiremeyeceğini ortaya çıkaracaktır.
Bu arada, Ethereum ve Web3 için dikkate değer bir hafta oldu.
