Bitcoin (BTC), herhangi bir hükümetin veya kuruluşun merkezi kontrolünden bağımsız, merkeziyetsiz, eşler arası (P2P) ödeme sistemini destekleyen devrim niteliğinde bir sanal para birimidir. Bitcoin, 2008 yılında Satoshi Nakamoto takma adıyla bilinen anonim bir kişi veya grup tarafından oluşturulmuştur.
Teknik olarak Bitcoin, oluşturulan ilk kripto para birimi olmasa da varlığı ve çığır açan blok zinciri teknolojisiyle, günümüzün gelişen dijital varlık endüstrisinin katalizörü olarak geniş çapta kabul görmektedir. Bitcoin, şu anda piyasa değeri açısından en büyük kripto para birimidir.
Bitcoin nasıl çalışır?
Tamamen dijital bir varlık olan Bitcoin, tüm işlemleri kaydeden sanal ve herkese açık bir dağıtık defter (ledger) olan merkeziyetsiz blok zinciri ağı üzerinde çalışır. Bitcoin işlemleri, geçerliliklerini doğrulayan düğümlere elektronik olarak gönderilir. Onaylandıktan sonra, bir işlem diğerleriyle birlikte gruplandırılarak “bilgi bloğu” oluşturur ve bu blok, daha sonra blok zincirine eklenir. Bu süreç, İş Kanıtı olarak bilinir ve ağın güvenliğini korumaya yardımcı olur.
Blok zinciri dağıtık defterinin yapısı değiştirilemediğinden bu defteri ortadan kaldırmak veya değiştirmek neredeyse imkansızdır. Defter, herkese açık bir blok zinciri olarak erişime açıktır. İşlemler anonim olarak gerçekleştirildiğinden ağa gizlilik ve şeffaflık kazandırır. Merkeziyetsiz olduğu için Bitcoin, internet bağlantısı olan kişiler arasında P2P işlemleri yoluyla kolaylıkla alınıp satılabilir.
Bitcoin’i Kim İcat Etti?
Bitcoin, Satoshi Nakamoto olarak bilinen bir kişi veya kolektif grup tarafından, geleneksel bankacılık sisteminde yaşanan sorunlara çözüm getirme amacıyla oluşturulmuştur. Bitcoin, 2007 ve 2008 küresel ekonomik çöküşünün hemen ardından piyasaya sürülmüştür ve amacı, Bitcoin: Eşler Arası Elektronik Nakit Sistemi başlıklı bir teknik doküman aracılığıyla dünyaya duyurulmuştur. Sonuç olarak Bitcoin, bankaların ve merkezi otoritelerin kontrolünden bağımsız, daha adil, daha eşitlikçi ve daha demokratik bir finansal sistem oluşturmak amacıyla tasarlanmıştır.
Yıllar içinde, bazı kişiler Bitcoin’in oluşturucusu olduğunu iddia etti ve bazı yayın organlarında Bitcoin’in oluşturucusu sıfatıyla hatalı şekilde bu kişilere yer verildi. Günümüzde Nakamoto’nun gerçek kimliği hâlâ gizemini koruyor.
Bitcoin ne için kullanılır?
Bitcoin, birçok kişi tarafından değer saklama aracı olarak kabul edildiğinden, bazı kişiler tarafından “dijital altın” olarak adlandırılır. Ayrıca, diğer dijital varlıkların alınıp satılabileceği ve transfer edilebileceği merkeziyetsiz ödeme sistemi sağlar.
Bitcoin, geniş kitleler tarafından spekülatif bir şekilde alınıp satılır. Ürün ve hizmetleri satın almaya yönelik bir ödeme yöntemi olarak benimsenerek büyümesini sürdürmektedir. Dahası, bazı şirketler çalışanlarının maaşlarının bir kısmını Bitcoin cinsinden almasına olanak verir. Geçmiş dönemlerdeki stabilitesi ve enflasyonist dönemlerde gösterdiği iddia edilen yüksek performansından dolayı çoğu kişi, Bitcoin’i enflasyona karşı bir hedge yöntemi olarak görür.
Blok zinciri teknolojisinde yaşanan gelişmeler, Bitcoin ağında gerçekleştirilebilen eylemlerin de evrilmesini beraberinde getirmiştir. Örneğin ordinals protokolü, kullanıcıların videolar, resimler ve metin gibi verileri Bitcoin’in en küçük birimi olan satoshilere yazmasına olanak tanır. Bu da blok zinciri teknolojisini kullanarak dijital varlıkları depolayıp paylaşmak mümkün hâle gelir. Bu gelişmeleri takiben, 2024’te Bitcoin Runes ortaya çıkmıştır. Bu protokol, kullanıcıların doğrudan Bitcoin ağı üzerinde yeni tokenler oluşturmasına olanak tanır ve potansiyel olarak Bitcoin madencileri için yeni bir gelir kaynağı sağlar.
Bitcoin’in fiyatı ve token ekonomisi
Bitcoin’in benzersiz özelliklerinden biri de fiyatının ve değerinin nihayetinde bu varlığı alıp satan kişilerin ortak görüşü ve eylemleri neticesinde belirlenmesidir. İtibari para birimleri fiziksel emtialar veya hükümet garantileri ile desteklenirken, Bitcoin yalnızca veriler ve paylaşılan ortak görüş ile desteklenir.
Bitcoin’in fiyatı ve değeri, varlığın mevcut arzına kıyasla bu varlığa olan talepten de etkilenir. Varlığın arzı, piyasaya sürüldüğü andan itibaren 21 milyon Bitcoin ile sınırlandırılmış, böylece bir kıtlık yaratılmış ve teorik olarak talep arttıkça varlığın değerinin de zamanla artması amaçlanmıştır. Varlığın kontrol edilen arzı ve kıtlığının dışında kalan faktörler de BTC fiyatı üzerinde etkiye sahiptir. Bu ana faktörlerden biri, Bitcoin ile ilgili haberler etrafında oluşan piyasa eğilimi ve bu eğilimin varlığı satın alma veya satma yönünde kamuoyunu etkilemesidir.
Toplam Bitcoin arzı “madencilik” olarak bilinen, hem merkeziyetsiz hem de gerekli bağlantıya, bilgiye ve kaynaklara sahip herkese açık olan bir süreç tarafından yönetilir. BTC madenciliği için işlemleri doğrulamak ve blok zincirinde depolamak üzere karmaşık denklemleri çözebilecek bilgisayarların kullanılması gerekir. Madenciler, bu denklemleri çözmenin karşılığı olarak Bitcoin kazanır. Bu teşvik sayesinde hem Bitcoin’in arzı hem de ağın güvenliğini artar.
Bitcoin yarılanması nedir?
Bitcoin’in kodu, Bitcoin yarılanması olarak bilinen olay gerçekleştiğinde madencilere verilen ödüller azalacak şekilde tasarlanmıştır. Blok zincirine başarılı bir şekilde blok ekleyen madencilere verilen Bitcoin miktarı, 210.000 blokta bir veya yaklaşık dört yılda bir yarıya indirilir. Bugüne kadarki Bitcoin yarılanma olayları, Kasım 2012, Temmuz 2016, Mayıs 2020 ve Nisan 2024 tarihlerinde yaşanmıştır.
Bitcoin yarılanması, toplam sabit arz olan 21 milyon Bitcoin’in çıkarılması tamamlanana kadar dolaşıma giren yeni BTC oranının kademeli olarak azaltılması anlamına gelir. Bitcoin’in en yüksek dolaşımdaki arzına 2140 yılı civarında ulaşması beklenmektedir. 2024’teki son yarılanma etkinliğinden bu yana, madencilik ödülü 6,25 BTC’den 3,125 BTC’ye düşmüştür. Bir sonraki Bitcoin yarılanmasının ise 2028 yılı içinde bir noktada gerçekleşmesi beklense de tam tarihini tahmin etmek zordur. Bir sonraki Bitcoin yarılanmasının ardından blok ödülü 1,5625 BTC’ye düşecektir.
Tarihsel olarak, BTC fiyatı yarılanma olaylarının ardından yükselmiştir, ancak her ardışık yarılanma ile elde edilen kazançlar azalmıştır. 2012’deki ilk yarılanma olayının ardından Bitcoin fiyatı %12.400’ün üzerinde, 2016 yarılanmasından sonra %5.200 ve 2020 yarılanmasının ardından %1.200 artmıştır.
Bitcoin Nasıl Alınıp Satılır?
Bitcoin’i elde etmek ve Bitcoin alıp satmak için birçok yol vardır ve bunlardan en yaygın olanı da bu tür işlemleri bir borsa üzerinden gerçekleştirmektir. Bitcoin merkeziyetsizlik fikri üzerine inşa edilmiş olsa da, merkezi bir borsa üzerinden bu varlığa erişim sağlanabilir. Merkezi borsada, USD ve EUR gibi geleneksel para birimlerini veya USDC ve ETH gibi diğer kripto para birimlerini kullanarak Bitcoin satın alabilirsiniz. Merkezi borsalar, Bitcoin satın alma imkanı sağlamanın yanı sıra, alıcıları satıcılarla eşleştirerek Bitcoin al-sat işlemlerini kolayca gerçekleştirmenizi sağlar.
Merkeziyetsiz borsalar, merkezi hizmetlerin alternatifidir. Merkeziyetsiz borsada alıcılar ve satıcılar, kripto paraları alıp satmak için bir aracı olmaksızın doğrudan etkileşim kurar. Buna Eşler Arası (P2P) adı verilir. Merkeziyetsiz borsalar merkezi bir varlıkta barınsa dahi, kullanıcılar arasındaki işlemlere etki etmez ve yalnızca al-sat işlemlerinin gerçekleşeceği bir platform sunar.
Diğer dijital varlıklarla takas etmenin yanı sıra, madencilik yaparak ve hatta Bitcoin ATM’lerini kullanarak da Bitcoin elde etmek mümkündür. Geleneksel bir ATM gibi çalışan ancak blok zincirine bağlı olan Bitcoin ATM’leri, BTC’yi nakde veya nakdî BTC’ye kolayca dönüştürmenizi sağlar.
En güncel Bitcoin haberleri
2024, Bitcoin için önemli bir yıl oldu. 10 Ocak 2024 tarihinde ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) tarafından Spot Bitcoin ETF onayının verilmesi bu kripto için önemli bir gelişme olarak kayda geçti. Grayscale, Blackrock, ARK ve VanEck gibi Bitcoin ETF çıkaran şirketlerden gelen on bir teklif onaylandı ve bu da Bitcoin’in genel olarak benimsenmesine ilişkin büyük bir değişimi işaret etti. Bunu takiben, 30 Nisan 2024 tarihinde Hong Kong’da altı Spot Bitcoin ETF’i daha onaylandı ve böylelikle bu varlıklar, Asya’daki bireysel yatırımcılarla da ilk kez buluşmuş oldu.
ABD’de Spot Bitcoin ETF’inin onaylanmasından yaklaşık üç ay sonra, 19 Nisan 2024’te sanal para biriminin dördüncü Bitcoin yarılanması gerçekleşti. Bitcoin yarılanması sonucunda, Bitcoin ağındaki madencilere verilen ödül 6,25 BTC’den 3,125 BTC’ye düştü. Son Bitcoin yarılanma etkinliğinin, varlığın değeri üzerindeki etkisi hakkında birçok spekülasyon olmakla birlikte 2024 yarılanmasının Bitcoin fiyatını uzun vadede nasıl etkileyeceğini değerlendirmek için henüz çok erkendir.
Spot Bitcoin ETF onayı, 2024 yarılanma olayı ve kripto piyasası için genel olarak alış ağırlıklı piyasa eğiliminin olması, Bitcoin’in 13 Mart 2024 tarihinde yeni bir tüm zamanların en yüksek fiyatı olan 73.787 $’a ulaşmasında önemli rol oynadı. Ancak, 30 Nisan 2024 tarihine gelindiğinde BTC’nin fiyatında 56.825,40 $ seviyesine kadar bir gerileme yaşanmış ve ardından fiyat, 60.000 $’ın üzerine çıkarak yatay hareket dönemine girmiştir.
